Güncel sanat efsanesi Basquiat’nın babası tarafından evden atılınca hayatını kazanmak için dilencilik de yaptığını biliyor muydunuz? Ya Madonna ile takıldığını?
1- Jean-Michel Basquiat 22 Aralık 1960’ta, New York, Brooklyn’de doğdu. Babası Gérard Haiti’de, Port au Prince’te doğmuştu. Annesi Matilde ise Puerto Rica asıllı ve New York doğumluydu. Bu çok kültürlü evde sanatçı İspanyolca, Fransızca ve İngilizce konuşarak büyüdü.
2- Basquiat altı yaşındayken favori müzesi Brooklyn Müzesi’nin çocuk üyesi oldu. Aynı müze 2018 yılının baharında, sanatçının Sothebys’de Japon koleksiyoncu Yusaku Maezawa tarafından 110,5 milyon dolara satın alınan İsimsiz (1982) yapıtına tek başına adanan One Basquiat adlı sergiye ev sahipliği etti. Rekor kıran bu iş, müzayedede Amerikalı bir sanatçı için ödenen en yüksek meblağa satılmıştır.
3- Basquiat’ya sekiz yaşında sokakta oynarken araba çarptı ve sanatçının kolu kırıldı, iç organlarında ciddi yaralanmalar oluştu. İyileşme sürecindeyken annesi ona temel tıp ders kitabı Gray’s Anatomy’yi verdi. Kitabın ayrıntılı anatomik çizimleri genç sanatçı için ufuk açıcı oldu. Yıllar sonra Basquiat, oyuncu Vincent Gallo’nun üyelerinden biri olduğu endüstriyel sanat noise grubu Gray’in adını bu erken etkiye bir saygı olarak seçti.
4- Sanatçının babası, on yedi yaşındayken okuldan atılınca onu kapının önüne koydu. Ergenlik çağındaki genç, çizimleriyle bezeli sweatshirt’ler ve kartpostalları satarak, dilencilik yaparak ve geceyi arkadaşlarında geçirerek zar zor geçirdi. Kısıtlı yemek rejimi esas olarak bol miktarda ucuz kırmızı şarap ve 15 sentlik Cheetos paketlerinden oluşuyordu.
5- Kamuoyunun dikkatini ilk kez grafiti imzası “SAMO” (“same old shit” “aynı eski bok”) ile çekti. Basquiat “SAMO”’yu arkadaşı Al Diaz ile birlikte, ikili lisedeyken yarattı. Sıklıkla telif hakkı simgesi olma özelliği taşıyan imza, 1977 ile 1980 yılları arasında Aşağı Manhattan ve Brooklyn boyunca uzanan binalar üzerinde görülmeye başlandı. Daha sonra Basquiat, yazar Anthony Haden-Guest’e “Bir logo olmak üzere tasarlanmıştı, Pepsi gibi…”, diyecektir. İşbirliğinin sonu, 1980’de “SAMO öldü”, diye bildiren bir dolu grafiti imzası yoluyla ilan edildi.
“Şair, müzisyen, büyük boks şampiyonu”
6- Basquiat’nın imza niteliğindeki sanatsal motifi taç, Batı sanatı tarihini hem kabul eder hem de buna meydan okur. Basquiat atlet, müzisyen ve yazarları içeren siyahi erkek figürleri taçla bezeyerek bu tarihsel olarak haklarından mahrum edilmiş sanatçıları krallara hatta azizlere layık bir konuma yükseltiyordu. Sanatçı dostu Francesco Clemente, “Jean-Michel’in tacının üç kraliyet soyunu gösteren üç ucu vardır: Şair, müzisyen, büyük boks şampiyonu” demişti.
Jean-Michel Basquiat, İsimsiz, 1982. 2017 Mayıs’ında 110.5 milyon dolara satıldı
7- Basquiat, sanat üzerine yazan Glenn O’Brien’in geniş kitlelere erişen programı TV Party’ye düzenli olarak katıldı. 1979 yılında, canlı yayında ilk ortaya çıkışında kafasının yarısından aşağısı tıraş edilmişti. İki yıl sonra O’Brien’in filmi Downtown ‘81’de, neredeyse otobiyografik bir karakteri canlandırarak ortaya çıktı.
8- Rammellzee ve K Robb ile Beat Bop (1983) adlı bir rap kaydı yaptı ve single’ın kapağını tasarladı.
9- İlgi odağı olmak Basquiat’nın hoşuna gitmişti. 1980’de Blondie’nin şarkısı “Rapture”’ın müzik videosunda gözüktü. Basquiat’nın ilk yağlıboya resmini yok pahasına, 200 dolara satın alanlar, tanınmış şarkıcı Debbie Harry ve erkek arkadaşı Chris Stein oldu.
10- Basquiat Yedinci Cadde’nin terk edilmiş bir masaj salonunda 1980 Haziranı’nda ilk sergisiyle yeni bir ivme kazandı: Sanatçıların kendileri tarafından hazırlanan, dönüm noktası niteliğindeki Times Square Show. Öncü sergide ayrıca Keith Haring, Kiki Smith, Jenny Holzer ve Kenny Scharf’ın işleri yer almaktaydı.
11- Julian Schnabel, Kenny Scarf ve Francesco Clemente ile birlikte Basquiat, çağdaş sanat içinde insan figürünü yeniden kullanıma sokan Neo-Ekspresyonizm’in öncü figürlerinden bir olarak kabul edilmekteydi. 1996’da Neo-Ekspresyonist yoldaşı Schnabel, sanatçının çalkantılı yaşamı hakkında Basquiat’yı canlandıran Jeffrey Wright ve Warhol’u canlandıran David Bowie ile birlikte biyografik bir filmi yönetti.
12- 1982’de, 25 yaşında, Kassel’deki (Almanya) Documenta’da şimdiye kadar etkinliğe katılan en genç sanatçı oldu. Büyük değer atfedilen bu sergide yağlı boyalarından altmış tanesi sergilenmekteydi.
13- 1982’de Annina Nosei Galerisi’ne dahil oldu ve aynı yılın baharında ilk tek kişilik sergisini açtı. Basquiat 1984’ten başlayarak 1980’lerin sanat dünyasının dinamosu Mary Boone’a katılmak üzere Annina Nosei’yi bıraktı.
14- Yaşam boyu dostu ve akıl hocası olacak Andy Warhol ile Mr. Chow’un hareketli partilerinde gece yarısından sonra, 1981’de tanıştı. İsviçreli sanat simsarı Bruno Bischofberger daha sonra ikisinin bir dizi yağlıboya resim için işbirliği yaptıklarını öne sürecektir. 1983 ile 1985 arasında da ikili Basquiat’nın virtüoz grafiti çiziktirmelerinin Warhol’un parlak pop imgeleri üzerine sıralandığı işlere imza atacaktı.
Andy Warhol ve Jean Michel Basquiat sergisi için 1985 tarihli bir poster. PVDE/Bridgeman Images’ın izniyle yayımlanan fotoğraf.
15- Madonna ve Basquiat 1982’de, her ikisi de anaakım starlığın kıyısındayken flört ettiler.
16- Aynı yıl Basquiat Los Angeles’a taşınarak orada galerinin Batı Kıyısı’ndaki mekânında yer alacak kişisel sergisi için çalışmak üzere Larry Gagosian’ın evinde kaldı. Madonna bile birkaç ayını onlarla geçirdi.
17- Yeni ulaştığı ticari başarıyla sanatçı Armani takımlar, pahalı şaraplar ve en şık otellere savurganca para harcadı. Uzun süreli dostu Keith Haring, “Sanat sahnesine karşı onca eleştirel olduktan sonra Jean-Michel aniden eleştirdiği şey haline dönüştü”, diyordu. Ama hovardaca müsrifliklerine rağmen paraya saygı göstermedi. Tasarımcı imzalı takımlarının üzerini boyadığı, sefih miktarlarda borç para verdiği, hatta limuzininin penceresinden dilencilere 100 dolarlık banknotlar fırlattığı biliniyor.
Jean-Michel Basquiat, İsimsiz, 1982. Haziran 2018’de Çağdaş Sanat Akşam Müzayedesi’nde 14,7 milyon pounda satıldı
“Ben gerçek bir kişi değilim. Bir efsaneyim.”
18- Hem Modern Sanatlar Müzesi (MoMA) hem de Whitney Amerikan Sanatı Müzesi sanatçının sunduğu yapıtları reddettiler.
19- Basquiat 12 Ağustos 1988’de, Great Jones Sokağı’ndaki stüdyosunda kazara aldığı aşırı doz uyuşturucudan öldü. 27 yaşındaydı. Sorunlu sanatçı ölümünden önceki birkaç ayda her gün yüzlerce eroin poşeti kullandığını iddia etmekteydi. Küratör ve galerici Jeffrey Deitch, Brooklyn’deki Green Wood Mezarlığı’ndaki cenaze töreninde sanatçıyı öven bir konuşma yaptı.
20- Bir keresinde Basquiat, “Ben gerçek bir kişi değilim. Bir efsaneyim”, demişti. Adı ve eşsiz kişisel stili popüler kültürde yaygın referans noktaları haline geldi. Mesela dostu, Brooklyn doğumlu Jay-Z, 2013 tarihli “Picasso Baby” adlı şarkısında “Söylemek zor değil, ben yeni Jean-Michel’im” diyerek kendini mükemmel biçimde sanatçıyla özdeşleştirmiştir.
Jean-Michel Basquiat, İsimsiz (One Eyed Man ya da Xerox Face) [Tek Gözlü Adam ya da Fotokopi Suratlı), 1982. 11.971.250 dolara satıldı