Türkiye İş Bankası, Antik Dönemin yanı sıra hem Osmanlı hem Cumhuriyet Döneminin yapı ve kent dokusunun bir arada olduğu Stratonikeia kazı çalışmalarına destek veriyor.
Daha önce Patara, Zeugma, Teos, Nysa ve Kaman /Kalehöyük’teki bilimsel çalışmalara destek sağlayan Türkiye İş Bankası’nın son desteği Stratonikeia antik kentine. Bu destek kapsamında bölgeyi İş Sanat Genel Müdürü Zuhal Üreten, İş Bankası Kurumsal İletişim Müdürü Gül Meltem Atılgan ve Stratonikeia antik kenti kazı başkanı Prof. Dr. Bilal Söğüt’ün eşliğinde ziyaret ettik.
“Arkeolojik varlığımızın geleceğe aktarılabilecek biçimde korunması her birimizin sorumluluğu”
İş Sanat Genel Müdürü Zuhal Üreten, bankanın Stratonikeia’daki kazı çalışmalarına sağladığı katkıya dair yaptığı açıklamada, tarih boyunca sayısız medeniyete ev sahipliği yapmış eşsiz bir coğrafya olan Anadolu’nun, arkeolojik açıdan dünyanın en zengin toprakları arasında yer aldığını vurguladı.
“Sahip olduğumuz arkeolojik varlığın gün yüzüne çıkarılması, bugünkü nesillerle buluşturulması ve geleceğe aktarılabilecek biçimde korunmasının her birimizin sorumluluğu olduğunu düşünüyoruz” diyen Üreten, şöyle konuştu:
“Biz de bu sorumlulukla İş Bankası olarak, arkeolojik çalışmalara uzun soluklu ve sürdürülebilir bir şekilde destek olmaya çaba gösteriyoruz. Zeugma Muzalar Evi, Patara, Teos, Nysa antik kentleri ve Kaman Kalehöyük kazılarına yönelik desteklerle, taşıdığımız sorumluluğu yerine getirmeye devam edeceğiz. Her projede ortaya çıkan ve çıkacak olan arkeolojik değerlerin, sadece Anadolu topraklarının medeniyet tarihine ışık tutmakla kalmayıp, dünya kültür mirasına da büyük katkı sağlayacağını düşünüyoruz.”
Kazı başkanı Prof. Dr. Bilal Söğüt
“Sütun başlıkları ve süslemelerin kalitesi, çok önemli bir yapının olduğunu gösteriyor”
Kazı başkanı Prof. Dr. Bilal Söğüt de Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Pamukkale Üniversitesi adına arkeolojik kazıların yürütüldüğü Stratonikeia’nın, Antik Dönemler ile Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi yapılarının iç içe olduğu, tarihi bir yerleşim yeri olduğunu vurgulayarak, şöyle dedi:
“Stratonikeia, Antik Dönem ile Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi yapı, kent dokusunun birlikte görülebileceği nadir yerlerden biridir. Burada Kültür ve Turizm Bakanlığı ile diğer farklı kurumların desteğiyle bu çalışmalar yürütülmektedir. Kentteki yapılardan olan, kent merkezinde Kuzey ve Batı Cadde’nin birleştiği bir noktada yer alan ‘Tapınak-2’ olarak isimlendirilen yapı, İş Bankası’nın desteği ile kazılmaktadır. İş Bankası’nın desteği ile yapılan bu çalışmada Augustus Döneminden MS 4. yüzyıla kadar yazıtlı mozaik ve imar düzenlemelerinin görüldüğü bir yapıya dair eserler ele geçmiştir. Bu yapıda ele geçen sütun başlıkları ve süslemelerin kalitesi, burada çok önemli bir yapının olduğunu göstermektedir. Daha önce yapılan önerilerin dışında, kazılar sonucunda bu yapının ne olduğu ve sonraki dönemlerde geçirmiş olduğu aşamalar net olarak tespit edilecektir. Arkeolojide son kazma, son söz demektir. Biz daha kazmaya devam ediyoruz. Bu nedenle yapının kesin olarak ne amaçla kullanılmış olduğu ve kesin evreleri, kazılar sonucunda belli olacaktır. ”
Stratonikeia’da üç dönemin izlerini taşıyan pek çok yapı iç içe
Karia bölgesinin iç kesimindeki kentler arasında yer alan ve denizle iç bölgelerin bağlantısını sağlayan geçiş yolu üzerindeki önemli bir yerleşim yeri olan Stratonikeia Antik Kenti, Helenistik Dönem öncesinde Karialılar’ın toplandığı yer olarak biliniyor.Antik Dönem ile Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi yapılarının olduğu, aynı anda 2.200 yıllık tarih farkının yaşatıldığı nadir tarihi yerleşimlerden biri olan Stratonikeia; Antik Dönem kalıntılarında, Osmanlı Dönemi’ne ait taş döşeli tarihi sokaklarda zaman tünelindeymiş gibi dolaşılabilen, Erken Cumhuriyet Dönemi köy kahvelerinde molaların verilebildiği tek kent…
Stratonikeia’daki en eski buluntular, MÖ 3. bine kadar gidiyor. Yazılı bilgiler ve yerleşimle ilgili buluntular, MÖ 2. bin sonlarına ait. Antik yazarlardan Herodotos, Strabon, Pausanias ve Bizanslı Stephanos’un aktardıklarına göre, burada Helenistik Dönem öncesine ait bir yerleşmenin bulunduğu biliniyor. Kentin adı, MÖ 3. yüzyılın 2. çeyreğinden itibaren Seleukos kralı I. Antiokhos tarafından, önce üvey annesi daha sonra ise eşi olan Stratonike adına değiştirilmiş.
Antik kentteki Tapınak-2, İş Bankası’nın desteği ile kazılıyor
Kentte İş Bankası’nın desteği ile kazı çalışmaları yürütülen Tapınak-2, tiyatronun güneyindeki üst terasta yer alıyor. Bu yapı ve çevresinin, tiyatro ile birlikte düşünülerek düzenlendiği tahmin ediliyor. Bu nedenle yapı, aynı zamanda bir tiyatro tapınağı olarak da değerlendirilebilir. Peripteral planlı, Ion düzeninde, üç basamaklı bir altyapı üzerine inşa edilen Tapınak, Erken İmparatorluk Dönemine tarihleniyor.
Kentte; aralarında agoralar, hamamlar, latrina ve tapınakların da olduğu pek çok antik yapının yanı sıra, 14-15. yüzyıla uzanan Beylikler Dönemi Türk Hamamı da bulunuyor.
17. yüzyıldan itibaren yerli ve yabancı pek çok seyyah ve araştırmacının uğradığı yerlerden biri olan Stratonikeia’da, ilk bilimsel kazılar 1 Ağustos 1977 tarihinde Prof. Dr. Yusuf Boysal başkanlığında bir ekip tarafından başlatıldı ve 1999 yılına kadar sürdü. Kazıların 2003-2006 yılları arasında Prof. Dr. M. Çetin Şahin başkanlığında yapıldığı Antik Kentte, 2008 yılından bu yana kazı, araştırma ve restorasyon çalışmalarını Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Pamukkale Üniversitesi adına, Bakanlar Kurulu kararı ile Prof. Dr. Bilal Söğüt başkanlığında bir ekip yürütüyor.
“Eklektik yaklaşımı çok ilham veriyor”
Bilal Söğüt’ün bir arkeolog olarak eklektik yaklaşımı çok ilham veriyor. Ona da ilham aslına bakarsanız antik kentin içinde yaşam kuran köylüden gelmiş.
M.Ö ikinci yüzyıldan günümüze bir antik kent nasıl gündelik hayatın içinde var olabilir?
Bu değerli soruyu önümüze koyuyor.
Bu değerli soru anakronizm ne demektir? sorusunun da yanıtını çağırıyor.
Farklı zamanların karşılaşması mı?
Heterojen zamanlar mı?
Bir Corinth sütununun önce tapınakta sonra camiide ardından gündelik hayatta atına binmekte zorlanan Osmanlı ağasının basamağı olarak kullanılması anakronizm midir? Konformizm mi?
Ya da yine M.Ö. dördüncü yüzyıla tarihlenen frizin önce insanlar ardından da özellikle atlar için yalak olmasını nasıl açıklamalıyız?
İşlevsiz antik kalıntının işlevli hale gelmesi antropolojik olarak insan ve tasarım ilişkisi hakkında da pek çok şey söyler.
Antik Karia bölgesinin en önemli merkezlerinden olan ve Muğla’nın Yatağan ilçesinde bulunan Stratonikeia antik kenti, arkeolojik varlığın kaderi güncelliği üzerine düşünmemizi sağlıyor.
Enderdir ki…
Bu yapı ve çevresinin, tiyatro ile birlikte düşünülerek düzenlendiği tahmin ediliyor.