Boğaziçi Üniversitesi’nin uluslararası misafir programı Boğaziçi Chronicles kapsamında İstanbul’a gelen Lübnanlı gazeteci ve yönetmen Jocelyne Saab, Beyrut’un 15 yıl boyunca yaşadığı iç savaşı, çocuk, kadın, göç ve yıkılan kent görüntüleriyle yaptığı belgesellerle gün ışığına çıkarttı.
Saab, Bir Görsel Sanatçı’nın "kuşatma altındaki şehir" Beyrut Üzerine Düşünceleri söyleşisinde 4 ayrı dönemde çekilen belgesellerle savaşın acı yüzünü anlattı. Çektiği filmlerde kolektif hafızaya yer vererek belgesellere tarihsel bir bakış getiren Saab, Boğaziçi Üniversitesi’nde, hem meslektaşı gazeteci ve sinema eleştirmeni Cüneyt Cebenoyan ile söyleşisinde hem sunumunda savaş ve insan gerçeğini dile getirdi. Ortadoğu’da bugün aynı görüntüler ile karşı karşıya gelindiğine de dikkat çeken Saab, 1976’da Beyrut’daki iç savaş sırasında çektiği görüntüler ile hazırladığı Beyrut Bir daha Asla! adlı belgeselinde çocuk ve savaş gerçeğini gözler önüne çıkardı. Çocukların birer yağmacı, otomatik silahlarla savaşçı, göç ile sürgün yaşamlarını konu eden belgeselde, yıkılmış evler ve sokaklarda savaşı yaşam biçimi haline getiren küçük yüzler, savaşın ortasında sokakta kalan Lübnanlıları gözler önüne serdi.
Saab 1978’de çektiği mektup temalı ikinci belgeselinde ise büyük göç döneminde evsiz, yurtsuz kalan ve Filistin, Lübnan, BM sığınmacısı olarak sınırlarda yaşam mücadelesi veren Beyrut halkının yalnızlığı, Batı Beyrut’ta ambargo ile yaşanan açlık ve sefaleti gözler önüne serdi. İnsanların savaşı bir yaşam biçimi haline getirerek, acı içinde büyüyen bir topluma dönen Beyrut halkının acının ortasında herşeye rağmen direnen yaşamını gözler önüne seren Saab, 1982’de çektiği üçüncü belgeselinde İsrail bombardımanın altında neredeyse tamamen yıkılan Beyrut’u yanarak ve bombalarla yok olan evinin yıkık duvarları arasından çektiği görüntüler eşliğinde yorumladı. Saab, 1990’larda ise 15 yıl boyunca savaş ortamında kalan Beyrut’ta büyüyen savaş gençliğini iki genç kızın araştırmaları üzerinden anlatıyor.
Jocelyne Saab’ın Boğaziçi Chronicles kapsamında ev sahipliği yapacağı ikinci etkinlik; 01 Aralık, Salı günü saat 17:00’de gerçekleşecek Dunia (Gözlerimden Öpme) gösterimi. Saab tarafından 2006 yılında çekilen ve kadın sünnetini konu alan "Dunia" (Gözlerimden Öpme) adlı film, hem çekildiği dönemde hem de sonrasında uluslararası platformda konu hakkında ciddi ses getirmiş bir eser. Kadın Araştırmaları Kulübü (BÜKAK) iş birliğiyle gerçekleşecek gösterim ve söyleşi programında, Jocelyne Saab, 01 Aralık, Salı günü saat 17:00’de Boğaziçi Üniversitesi Rektörlük Konferans Salonu’nda gerçekleşecek gösterim sonrasında ayrıca bir soru-cevap bölümü yer alacak.
Kısaca Jocelyne Saab
1948 yılında Lübnan’da doğan gazeteci ve yönetmen Jocelyne Saab kariyerine Lübnan radyosunda müzik programı yaparak başladı. Saab kariyerine televizyonda haber spikeri olarak devam etti. Lübnan İç Savaşı sırasında sahaya inerek savaş muhabirliği yapan Saab 1980’li yıllara gelindiğinde hareketli resimlerin dünyasını keşfe koyuldu. Saab’ın çektiği uzun metrajlı filmler arasında Le Liban dans la tourmente (1975), Saab’ın ilk uzun metraj belgeselidir. Bunlarla beraber çektiği 30’dan fazla belgeselde Alber Londre ve Ernest Hemingway’in edebiyat geleneğinin içinden çıkmıştır aynı zamanda yine bu belgeselleri çekerken Peter Whitehead ve Dick Fontaine sinema şairlerinden ilham almıştır. Ayrıca bu filmlerden çoğu Avrupa’da, Kanadalı ve Japon televizyonlarında Saab çektiği bağımsız filmleriyle pek çok uluslararası ödülü almaya da hak kazanmıştı. Güney Doğu Asya’ya giderek, savaş sonrası Vietnam’ı portrelediği Lady of Saigon Dr Hoa ile Fransa’da en iyi belgesel ödülünü kazandı. 1981’de Volker Schlondorff’un Lübnan iç savaşını konu alan Circle of Deceit‘te yardımcı yönetmen olarak görev aldı. Beyrut’ta savaş sırasında çektiği ilk uzun metrajlı kurgu filmi olan Suspended Life 1985 Cannes Film Festivali’ne seçildi. 1991’de yönettiği Once Upon A Tıme in Beirut’u sinemanın yüzüncü yılına ve Lübnan Sineması’nın kuruluşuna adadı. 2007 yılında fotoğrafçılıkla ilgilenmeye başlayan Saab ilk sergisini Dubai Art Fair and Art Paris’te açtı. 2008’de Beyrut’ta hayli ses getiren, ikonlar ve duyarlılık temalı bir fotoğraf sergisi açtı. Bu sergi aynı zamanda tüm Avrupa’yı dolaştı. Saab son iki yıldır Lübnan’da “International Cultural Resistance Festival’’ başlıklı bir sinema festivali düzenliyor. Asya ve Akdeniz bölgesinden filmlere odaklanan bu festivalde yer alan örneklerle sanatın nasıl kültürel bir meburiyet olmaktan çıkıp anlaşma ve angajmanın bir sembolu haline geldiğinin altı çiziliyor. Sinema alanındaki çalışmalarının yanı sıra fotoğrafçılıkla da ilgilenen Saab ayrıca halen bir müzikal projesi üzerine çalışmaları devam ediyor.
