Yapı Kredi Yayınları çevirmen haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle gündemde. Yayınevi, yeni basımlarda yok denecek kadar aza düşürülen çeviri telifini kabul etmeyen çevirmenlerin çevirilerini kullanmama yoluna giderek ekonomik baskı yaratmakla suçlanıyor.
Çevirmenler Meslek Birliği (Çevbir), 23 Ocak 2019’da Yapı Kredi Yayınları‘nın yöneticilerine bu konuda açık mektup gönderdi. Cevapsız kalan mektup birliğin internet sitesinden de kamuoyuyla paylaşıldı. Murat Çelikhan‘ın 2005 yılında Radikal 2’de yayımlanan “Annem ve Yapı Kredi” yazısında anlattıkları yayınevinin daha önce de benzer haberlere karıştığını gösteriyor. Çelikhan yazısında annesi Esin Talu-Çelikkan çevirisiyle Türkçeyle tanışan Amin Maalouf‘un “Doğunun Limanları” adlı kitabının 32. baskısı ile kitapçılarda yerini aldığını ve 31 baskıdan sonra çevirmeninin değiştiğini belirtiyor. Aynı durumun “Semerkant”, “Işık Bahçeleri”, “Tanios Kayası” ve “Beatrice’ten Sonra Birinci Yüzyıl”ın yeni basımlarının da aynı akıbeti paylaştığını açıklıyor.
Çevirmenlerin Yapı Kredi Yayınları’na gönderdiği mektup şu şekilde:
Yapı Kredi Yayınları’nın Yöneticilerine Açık Mektup
Sayın Yetkili,
Kimisi üyemiz olan bir kısım çevirmenle imzaladığınız sözleşmelerde, müteakip baskılarda telif oranını yok denecek kadar düşüren sözleşme değişikliği önermekte, kabul etmeme eğiliminde olan çevirmenlere de çevirilerini yeni baskılarda kullanmayabileceğinizi belirterek, maalesef ekonomik bir dayatmada bulunmaktasınız.
Bildiğiniz üzere çevirmenlik ülkemizde halen meslek olarak asgari ekonomik güvencelerden uzak, korunaksız bir alanda icra edilmektedir. Çeviri ücretleri, çevirmenin kendisinin ve ailesinin yaşamını idame etmesi için gerekli ekonomik standartların altındadır. Buna karşılık çeviri faaliyeti işinin ehli çevirmenlerce büyük bir özveriyle ve yetkin bir biçimde sürdürülmektedir.
Yayıncılık salt ticari bir faaliyet değildir, olmamalıdır. Bir ülkenin kültür dünyasında önde gelen, kültürel ve entelektüel gelişimde sorumluluk payı yüksek bir faaliyettir. Nitekim Yapı Kredi Yayınları da her şeyden önce iştiraki olduğunuz kurumun “sosyal sorumluluk projesi” adı altında bu faaliyeti yürütmektedir ve bu faaliyetinizin son dönemlerdeki seyrinin böyle bir sorumluluk anlayışıyla bağdaşmadığını belirtmek isteriz.
Çeviri ücretini müteakip baskılarda neredeyse yok sınırına çekme girişiminiz, öncelikle edebiyat ve kültür dünyamızda çok önemli bir yer tutan çevirmenlik mesleğinin hak ettiği değerden uzaklaşmasına ve çevirmenlerin zaten güçsüz olan ekonomik koşullarının daha da bozulmasına neden olmaktadır. Ve bu durum, nitelikli çeviri faaliyetinin sürdürülmesini imkânsız kılabilecek ciddiyettedir.
Öte yandan hukukumuzda sözleşmelerin devamlılığı esastır ve kaçınılmaz bir neden olmadıkça sözleşme koşullarının taraflardan biri aleyhine değiştirilmesine cevaz verilmemektedir. Sözleşmenin ekonomik olarak güçlü tarafının, bu gücü ekonomik olarak güçsüz taraf aleyhine kullanma girişimi, sözleşme öncesi yapılan görüşmelerde uygulanan dürüstlük kuralına sözleşme süresince de bağlı kalınması düsturuyla, başka bir deyişle ahde vefa ilkesiyle bağdaşmamaktadır.
Sözleşme etiğine aykırı, sosyal sorumluluk faaliyeti yürütme iddianızla bağdaşmayan ve kurumunuzun kültür hayatımızda işgal ettiği alan dolayısıyla sizden beklenen özeni yansıtmayan bu uygulamadan vazgeçmenizi ve mevcut sözleşme koşullarının korunması için, ekonomik olarak güçlü taraf olmanız göz önüne alınarak, çevirmenlerin kazanılmış haklarına dokunmamanızı talep ediyoruz.
Çevirmenler Meslek Birliği (Çevbir)
Yönetim Kurulu