Övül Durmuşoğlu küratörlüğünde The Marmara Pera otelinin terasında yer alan Işıl Eğrikavuk’a ait kamuya açık video projesi, Beyoğlu belediyesi yetkilileri tarafından kentsel tasarım yönetmeliği altında “görüntü kirliliği” sebebi ile kapatıldı. Sanatçının, olayla ilgili yazdığı metni yayınlıyoruz.
Övül Durmuşoğlu küratörlüğünde The Marmara Pera otelinin terasında yer alan Işıl Eğrikavuk’a ait kamuya açık video projesi, Beyoğlu belediyesi yetkilileri tarafından kentsel tasarım yönetmeliği altında “görüntü kirliliği” sebebi ile kapatıldı. Sanatçının, olayla ilgili yazdığı metni yayınlıyoruz.
2015 yaz aylarında YAMA için bir proje yapmaya davet edildim. Bilmeyenler için belirteyim, YAMA Taksim The Marmara Pera Oteli’nin tepesinde yer alan 6X9 metre boyutunda bir ekran ve kamusal alanda bir sanat mekanı. Uzun süredir Türkiye’de çok sorunlu olduğunu bildiğim, kamusal alanda kadınların yeni söylem üretmesi ile ilgili bir iş yapmak istiyordum. YAMA’nın küratörü Övül Durmuşoğlu ile fikir işbirliğinde 30 saniyelik bir video hazırladım.
“Yeni Bir Şarkı Söylemek Lazım” adlı işim bir slogan ve kısa bir animasyondan oluşuyor.
Slogan “Havva Elmanı Bitir Kızım” diyor ve ekranda bir kadın suratı emojisi elmaya dönüşüyor.
Basın bültenlerinde videonun 23 Nisan’dan 30 Haziran’a kadar her akşam gün batımından gün doğumuna kadar sergileneceği duyuruldu. İşin açılmasından üç gün sonra, yani 26 Nisan 2016 tarihinde The Marmara Pera’ya gelen Beyoğlu Belediyesi zabıta yetkilileri işimin gösterimini durdurmuş. -Miş diyorum çünkü bunların hiçbiri bana birinci ağızdan iletilmedi.
Övül Durmuşoğlu aracılığı ile ilk önce videoya dini değerlere hakaret sebebi ile şikayet geldiğini ve belediye yetkililerinin işi kapattırdıklarını (ki zabıtanın böyle bir yetkisi yok), daha sonra ise durumun öyle olmadığını ve videonun kentsel tasarım yönetmeliği altında “görüntü kirliliği” sebebi ile kapatıldığını öğrendim.
Bu açıklamaya göre bu uygulama sadece benim işime karşı değil, genel bir uygulama gibi gösteriliyor. Önümüzdeki süreç belirsizliğini korurken, şu sorular hala zihnimi kurcalıyor:
1-Belediye neye dayanarak görüntü kirliliğini saptıyor? Konulan bu yasağın hukuk mantığı ve uygulama alanı nedir, neresi? Eğer belediye bunu bir yönetmeliğe göre uyguluyorsa onca tabelanın, ışıkların neonların kol gezdiği bir şehirde tek bir ekran mı sorunlu bulundu?
2- Bir sanat eserinin görüntü kirliliği olduğuna kim karar verir? İçinde kadınla ilgili ve kadınlar tarafından her hangi bir söylem içeren sanat eserleri kirlilik midir?
3- Eğer bu görüntü kirliliği uygulaması zaten var olan teknik bir prosedür idiyse ve belediye zaten oteli önceden de uyardıysa, YAMA’da daha önce gösterilen işlerin gösterimi nasıl devam etti? Ve en önemlisi diğer işler görüntü kirliliği yaratmadı da bu iş mi yarattı?
4- Eğer gerçekten bu durdurma teknik bir uygulama ise, neden küratör Övül Durmuşoğlu’na ilk önce işin farklı bir sebeple durdurulduğu (dini değerleri incittiği) söylendi?
5-Son olarak işin akıbeti ne olacak? Ekran geri gelecek mi? Yoksa belediyenin bu yasağı kabul mu edilecek? YAMA için ürettiğim bu eser sadece bu alan için ürettiğim site-specific (mekana has) bir sanat eseridir. Bu süreçte tarafım ve işim manevi anlamda zarara uğratılmıştır ve esere ne olacağı belirsizdir. Kadın meselesinin çok hassas olduğu bir dönemde, üstelik de kadınların kamusal alanda söylem üretmesiyle ilgili bir işin bu şekilde gösterimden kaldırılması, baskının ve sansürün ne kadar yaygınlaştığının ve içselleştiğinin, ve kamusal alanlarda kadınlarla ilgili normları zorlayan her türlü söylemin nasıl birer birer kolaylıkla kapatıldığının göstergesidir. Bu süreci kamusal alana taşıyarak meselenin takipçisi olacağım ve mücadelemi sürdüreceğim. Yönetmelik altında belediye tarafından gerçekleştirilen bu sansürü kınıyorum. The Marmara Pera ve YAMA’yı bu sansürü kamuoyuyla paylaşmaya ve konunun takipçisi olmaya çağırıyorum.
NOT: Bu olay gerçekleştiğinden beri bana somut olarak ne olayın sebebi, ne işime ne olduğu ve de ne olabileceği konusunda bir bilgi iletilmedi. 02.05.2016 tarihinde avukatımın otel yetkililerini araması sonucu meseleyle ilgili diğer detayları öğrenmiş bulunuyorum. Otel yetkilisinin verdiği bilgiye göre zabıta otele gelerek işin Kentsel Tasarım Yönetmeliği kapsamında görüntü kirliliği yaratmakta olduğunu söylemiş ve bunun üzerine otel yetkilileri tarafından işimin gösterimi durdurulmuş. Hatta otel bu konuda birkaç ay önce de uyarılmış. Bunun üzerine otel Şubat ayında belediyeye bir dilekçe yazmış ve hala dilekçenin cevabını bekliyorlarmış. Bu yasağın sadece bana karşı değil genel bir yasak olduğunu söylediler. Fakat bu açıklama yukardaki soruları cevaplamıyor. Her tarafı akıl zorlayan mimari, heykel, tabela ve neon ışıklarıyla dolu bu şehirde bir video sanat eserinin nasıl bir görüntü kirliliği yarattığını öğrenmeyi umut ediyorum.