Berlin Schaubühne III. Richard oyunuyla İstanbul Tiyatro Festivali’nde sahne alacaktı. Ancak Rejisör Thomas Ostermeier ve ekibi güvenlik gerekçesiyle gösterimi iptal etti. 2017 İKSV Tiyatro Festivali’ne gelmekten vazgeçen Schaubühne Berlin’in rejisörü Thomas Ostermeier ile konu üzerine yapılan 7 Kasım 2017 tarihinde Süddeutsche Zeitung’da yayınlanan röportajı paylaşıyoruz:
III. Richard
Süddeutsche Zeitung: Bay Ostermeier, kısa bir süre önce Lars Eidinger’in başrolünde oynadığı “III. Richard” oyununuzla misafir topluluk olarak İstanbul’a gitmekten vazgeçtiniz. Neden?
Thomas Ostermeier: Bu kararı kolay vermedik. gazetecilerin ve sanatçıların gittikçe daha fazla tutuklanması bu durumun bizim başımız gelip gelmeyeceğine dair endişemizi büyüttü.
S.Z: Sizin tutuklanmanızı mı kastediyorsunuz?
T.O: Evet. Geçmişte insanların “orada dikkatli olun” dediği dünyanın pek çok bölgesine gittik. Batı Şeria’nın Ramallah bölgesinde, Tahran’da, Çin’de düzenli olarak oyunlar oynadık. Daha ziyade politik açıdan hassas bölgelere giden bir topluluk olarak biliniyoruz. Ama bu defa bu keyfi tutuklamalardan ve bunun öngörülemezliğinden korkuyoruz. Ve hiçbir sebep olmaksızın Alman kökenli pek çok insanın bu keyfiliğe maruz kaldığı gerçeğinden…
“Osman Kavala’nın tutuklanması bizi endişelendirdi”
S.Z: Baştan bu festivale katılımınızı iptal edemez miydiniz?
T.O: Sonuna kadar gidebileceğimizi düşündük. Ama sermayesiyle aktivistleri destekleyen bir kültür sponsoru olan Osman Kavala’nın tutuklanması bizi çok endişelendirdi. Goethe Enstitüsü ile işbirliği içinde çalışıyordu ve uçaktan iner inmez havaalanında tutuklanmıştı. Bu durumla endişelerimiz yeni bir boyuta ulaştı. Ve sadece biz değil Türkiye’de iletişim kurduğumuz kişiler de bu konudan çok emin değiller.
S.Z: III. Richard oyunu birçok insan için kötülüğü temsil eden intikamcı bir tiranla ilgili. Bu hikaye gösterimi iptal etmenizde rol oynadı mı?
T.O: Kararımızı, şu anki oyunun içeriği, 3 yıl önce İstanbul’da sahnelediğimiz oyunun içeriğinden daha az etkiledi. O tarihte izleyicinin performansa dahil edildiği bir sahnelemeyle Henrik İbsen’in “Bir Halk Düşmanı” oyununu oynuyorduk. Bu anlarda seyirciden gelen tepkilerin neredeyse tamamı Erdoğan’ı eleştiren görüşlerden oluşuyordu. Ertesi gün hükümet yanlısı basında çıkan bir habere göre ise biz “kirli bir Alman oyunu” oynuyormuşuz. Erdoğan’ın politikalarını eleştirmeleri için izleyicileri kışkırttığımızı iddia ettiler. Bizi hatırlıyor olmaları şu anda bizi kaygılandırıyor. Zira bu oyunda sahne üstünde olan oyuncuların bir çoğu o dönemki oyunda da sahne üstündelerdi.
S.Z: Şu anda İstanbullu tiyatro seyircisi Türkiye’deki iktidarın kararlarıyla ilgili çok az şey yapabiliyor. Bu açıdan kendinizi çelişkili bir durumda görmüyor musunuz?
T.O: Elbette. Bu kararı kolay almadık, çok arada kaldık, bana inanın! Bunu Türk tarafındaki partnerimiz ve Dışişleri Bakanlığı da biliyor. Ama endişelerimizi anlıyorlar.
“Yüzde yüz güvenlik yok”
S.Z: Dışişleri Bakanlığı sizi uyarmadı mı?
T.O: Hayır. Onlar bizim için bir tehlike olduğunu düşünmüyorlar. Ama kuşkusuz yüzde yüz güvenlik de sağlayamıyorlar. Orada olup görüşünü sorduğum pek çok kişinin de bir kaygısı yoktu. Ancak kimse bu ihtimali tamamen göz ardı edemiyordu.
S.Z: Ekibin tepkisi nasıl oldu?
T.O: Herkes bu kararımızı tamamıyla destekliyor. Ekipteki kaygılar göz ardı edemeyeceğimiz kadar büyüktü. Ama Türk pasaportu olanlar için durum daha da zordu. Bir yandan bizi anladılar ve duruma üzüldüler. Diğer yandan ise “Oraya gitmeye cesaret edemiyorsak, Türkiye’deki durum ne kadar kötü olmalı” diye düşünüyorlardı. Umarız Türkiye’deki bu durum değiştiğinde misafir olarak gelip, oyunumuzu oynayarak durumu telafi edebiliriz.