Hiç Mısır heykellerinin neden burunsuz olduğunu düşündünüz mü? Aklınıza gelen ilk cevap doğa şartlarıysa gerçek sizi şaşırtabilir…
Antik Mısır heykelleri tanrılara açılan kapılar gibi görülüyordu. Ancak çoğunuzun fark ettiği gibi bu heykellerin çoğu bugüne burunları kırık olarak geldi. İlk defa bir sergi bu gizemi aydınlatmak için yola çıktı. St. Louis, ABD’deki Pulitzer Arts Foundation’da başlayan “Striking Power: Iconoclasm in Ancient Egypt” (Çarpıcı Güç: Eski Mısır’da İkonoklazm) bu tahribin doğadan kaynaklanmadığını, politik ve dini nedenlerle insan eliyle yapıldığını ortaya koyuyor.
Brooklyn Museum’un Mısır ve antik Ortadoğu kıdemli küratörü Edward Bleiberg ve Pulitzer küratörlerinden Stephanie Weissberg küratörlüğündeki sergi, Brooklyn Museum’ndan geçici olarak alınan 40 heykelle yapılıyor. 40 eserin ortak noktası ise burunlarının olmaması… Bleiberg’i bu sergiyi yapmaya yönlendiren de zaten bo ortak nokta ve ziyaretçilerden gelen en sık ortak soru olmuş: “Burunları neden kırık?”
Bu kadar eski heykellerin rüzgar ve su gibi nedenlerle yıpranması doğal olsa da yapılan incelemeler kırıkların vandallık sonucu gerçekleştiğini kanıtladı. Bunun sebebi ise bazı firavunlardan Hristiyanlara köklü bir ikonklazm kültürünün eserlerin orijinal coğrafyasında yer alması. Sanat eserlerinin kasıtlı olarak imha edilmesi görüntünün kültürel ve politik gücüne karşı koymanın bir yoluydu.
Bu görüşün günümüzde dahi devam ettiğine son yıllarda antik tarihi mekanlarda IŞİD tarafından yapılan yıkımlarla tekrar şahit olduk. Nasıl ki firavunlar bu dev heykelleri tanrıyla ilişkili doğa üstü varlıklar olduklarına inanarak yaptırdıysa bu gücün karşıtları geldiğinde de bu bağı yok etmek istedi. Heykellerin bazalt ve granitten yapıldığı düşünüldüğünde tahribat ne kadar bilinçli olduğu bir kez daha ortaya çıkıyor.
Peki neden heykellerin vücuduna değil de sadece burnuna zarar veriliyor? Bu spesifik sorunun yanıtı da inançlarla alakalı. Çünkü burun nefes alınan nokta, hayatın kaynağı. Heykellerin içinde bir ruh varsa onu boğarak yok etmenin yolu da burnu kırmaktan geçiyor.
“Striking Power: Iconoclasm in Ancient Egypt” 11 Ağustos 2019’a kadar Pulitzer Arts Foundation’da ziyarete açık olacak.