Hürriyet Gazetesi, Cumhuriyet’in 91. yılına iz bırakan 91 kadın seçmiş Türkiye’den. Çağdaş ve modern sanata ilişkin seçilenler elbette seçilmemişleri aklımıza getirmekte gecikmedi. Mualla Eyüboğlu, Semiha Eş, Yıldız Moran, Semiha Berksoy, Neşe Erdok, Alev Ebüzziya, Seyhun Topuz, Gülsün Karamustafa ve Canan Tolon’u listede görmek güzeldi her şeye rağmen. Fakat bu isimleri görmek bazı isimleri neden göremediğimizi açıklamadığı gibi bu isimleri neden ve neye göre gördüğümüze ilişkin büyük merak uyandırdı.
Sanatatak.com olarak listede şu isimleri neden göremediğimizi merak ettik:
1- Mihri Müşfik:
Mustafa Kemal Atatürk, Gabrielle D’Annunzio’nun portrelerini yapmış Amerika’da ölen bu ilk kadın ressamlarımızdan Mihri Müşfik Hanım’ın sanatçı olmak adına büyük bedeller ödediği trajik öyküsüyle neden Cumhuriyete iz bırakamadığını anlayamadık.
2- Hale Asaf:
Hale Asaf’ın teyzesi Mihri Müşfik’in ona verdiği "asla ressam olma" nasihatine rağmen Asaf’ın ressam olması onun da tıpkı teyzesi gibi bu uğurda büyük bir bedel ödemesine engel olamadı. Bir kadın ressam olarak yeni doğmakta olan Türkiye Cumhuriyeti’nin tüm sancılarını kendi kişisel sancılarıyla birlikte çekerek kadın sanatçılara öncülük etmiş Asaf’ı Cumhuriyet resim tarihine bıraktığı modern iziyle anmak isterdik.
3-Eren Eyüboğlu:
Mualla Eyüboğlu’nun olduğu listede Eren Eyüboğlu, Bedri Rahmi’nin eşi olarak değil özerk bir ressam olarak anılmalıydı.
4-İnci Eviner:
Canan Tolon’u gördüğümüz ve takdir ettiğimiz listede son yıllarda uluslararası etkin çıkışlar yapan Paris Modern Sanatlar Müzesi, Tokyo Mizuma Gallery gibi sololarıyla dikkat çeken sanatçıyı göremediğimize üzüldük doğrusu.
5-Füreya Koral:
Seramik sanatçısı Alev Ebüziya’nın olduğu listede elbette gözlerimiz Füreya Koral’ı aradı. Eminiz Alev Ebüziya’nınkiler de aramıştır. Sanatçıyı onun izindeki bir başka çağdaş seramik sanatçısının sözleriyle aradık hem de.
Candeğer Fürtun’un:
“Füreya Koral, Türkiye’nin ilk seramik sanatçısı değildir, Türkiye’nin ilk çağdaş seramik sanatçısıdır.” Koral’ın seramik sanatının el emeği göz nuru olmaktan çıkıp çağdaş bir medium’a dönüşmesindeki izleri görmemek ne yazık ki hazırlanan listeye gölge düşürmeye yetti.
6-Aliye Berger:
Füreya Koral’ı göremediğimiz gibi Aliye Berger’i de Cumhuriyet’in 91 yılına iz bırakmış kadınların arasında görmemek büyük hayalkırıklığı yarattı. Berger’in 1954 yılında bütün erkek rakiplerini geride bırakarak uluslararası jüri tarafından Yapı Kredi bankasının düzenlediği İş ve İstihsal yarışması birincisi olmasının ardından yaşananlar Berger’in sanat tarihindeki büyük izinin ne kadar kalıcı olduğunun ispatıdır. Bedri Rahmi başta olmak üzere sanat dünyasının erkekleri Berger’i ressam olmamakla, çileci yani zanaatkar olmakta suçlamış, başarısına itiraz etmişlerdi.
7-Fahrünisa Zeid:
Zeid’in uluslararasılığı tartışılmaz. Türkiye resmine getirdiği soyut lirizm de. Kişisellik de… Renkli hayat hikayesi, kendine mahsus boyası, yerel ve evrensel gerilimiyle beslenişi sadece Türkiye değil Ortadoğu’nun modernlik tarihinde de etkisini göstermiştir. Zeid’i de görememek listeye olan inancımızı sorgulattı.
8-Nil Yalter:
Türkiye’nin ilk video sanatçısı bir kadındı. O Nil Yalter’di. 1970’lerde Paris’te göçmenleri konu edindiği antropolojik işleriyle listede görmek istediğimiz bir isimdi kendisi.
9-Nur Koçak:
Nur Koçak, Türkiyeli, feminist fotorealizmiyle hep biricik ve günün genç sanatçısına öncü olmayı sürdürüyor. Koçak da Gülsün Karamustafa’nın bir çağdaşı olarak ağırlanmalıydı.
10-Şükran Moral:
Listede bir başka onsuz olmazı hiç şüphesiz Şükran Moral. Cumhuriyetin değerlerine olan sadakati yüzünden en başta. laiklik taraftarlığını bir mücadele biçiminde işlerine taşıyan, Türkiye’de kadının yerini performatif videolarla sorgulayan ve Batı’da açtığı sergilerle bugün hakkında pek çok belgeselin yapıldığı Moral yine listenin görmezden geldiği fakat görmezden gelmemesi gereken sanatçıların başında geliyordu.
11-Ayşe Erkmen:
Türkiye’yi 54.Venedik Bienali Pavyonu’nda bir soloyla temsil etmiş kaç kadın sanatçı var? Ayşe Erkmen’siz listeye şaşırmamak elde değil.