Vincent van Gogh, kulağını kesmesinden ölümüne, resimlerinden tekniğine birçok gizemle sanat tarihinde güçlü bir yerde ve hep orada kalacak. Sürekli tartışılan akıl sağlığının eserlerine ve yaratıcılığına etkisini ise tam olarak asla bilemeyeceğiz. Ancak onu biraz daha yakından tanıyabilmek için neler okuduğunu biliyoruz.
2009 yılında hem basılan hem de dijital ortamda ücretsiz olarak paylaşılan “Vincent van Gogh – The Letters: The Complete Illustrated and Annotated Edition” (Vincent van Gogh – Mektuplar: Komple Resimli ve Açıklamalı Baskı) adlı birkaç ciltlik kitap, sanatçının yazışmalarında bahsettiği tüm eserlerinin reprodüksiyonlarını, onun entelektüel bakışını ve doğasını, hatta bir okuyucu olarak alışkanlıklarını içeriyordu. Bu kitaptan 11 yıl sonra Thames & Hudson tarafından basılan, Mariella Guzzoni tarafından hazırlanan “Vincent’s Books: Van Gogh and the Writers Who Inspired Him” (Vincent’ın Kitapları: Van Gogh ve Ona ilham Veren Yazarlar) ressamın okuduğu kitapları ve o kitapları neden okuduğunu detaylarıyla anlatıyor. Kitaplarla ilişkili eserleri de gösteriyor.
Kitap, Vincent van Gogh’un en az birkaç dilde okuma yaptığına; Dickens, Carlyle, Flaubert, Balzac, Maupassant ve Zola’yı orijinal dillerinde okuduğuna şahitlik ediyor. Bir Hollandalı olarak, bugün bile iyi derecede yabancı dil bilen birinin zorlanabileceği, Dickens ve Carlyle gibi isimlerinin yanında İngiliz şair John Keats’i de okuduğu kitapta yer alıyor.
Hayattaki ilk amacı rahiplik olduğu için İncil’i defalarca okuduğunu biliyoruz, hatta çizdiğini bile. Bir yandan da haftalık illüstrasyonlu dergileri de okuyordu. Okuduğu kitap ve dergilerde insan hikayeleri arıyordu. Toplum, fakirler, fakirlik ve ahlak temel meseleleri arasındaydı. Kendi maddi durumu da kötü olduğu için onları daha iyi anlayabiliyor ve anlatabiliyordu.
Tüm Zola kitaplarını okudu
Kitaplar onun için entelektüelleşme aracı değildi, oradan hayat dersleri çıkarıyordu. Zola’nın Paris’in arka sokaklarına dair gerçekçi ve sert bir hikaye okuduğunda o kadar etkilendi ki yazarın bütün diğer kitaplarını da okudu. Kitaplar sayesinde hayata bakışı şekillendi. Tanıdığımız samimi ve direkt halini resimlerine yansıttı.
Van Gogh resimlerinde de sanatçının kitaplara olan düşkünlüğünü hep gördük. Bir mum yanında, üst üste dizilmiş, tek başına ya da insanlarla birlikte onları resmetti.