ABD’de George Floyd’un öldürülmesiyle başlayan yeni dalga siyah hareket sadece ABD’yi değil tüm dünyayı ilgilendiriyor. Totaliter yönetimlerle çok daha görünür hale gelen ayrımcılığa sanat dünyası da kayıtsız değil. Türkiye’den de Fatih Balcı ve Timur Çelik son işleriyle gündeme dahil oldu.
Siyah ABD vatandaşı George Floyd‘un öldürülmesinden sonra ülke ve dünya siyahlara yapılan ayrımcılık ile yeniden yüzleşiyor.Minneapolis’te 46 yaşındaki Floyd, 25 Mayıs’ta gözaltına alınırken bir polisin boynuna dizini basması sonucu yaşamını yitirmiş ve bu olayın görüntülerinin sosyal medyada yayılması, ülkede polis şiddetini ve ırkçılık tartışmalarını bir kez daha gündeme getirmişti. 2013’te başlayan Black Lives Matter (Siyah Yaşamlar Önemlidir) sivil hareketinin zirvesini yaşadığı bu günlerde ABD’de kölecilik ve sömürgecilikle bağlantılı anıtların kaldırılması için baskılar yoğunlaşırken, ırkçılık karşıtı protestolarda Konfederasyon liderleri ve Avrupalı sömürgecilere Amerika kıtasının kapılarını açan kâşif Kristof Kolomb‘un heykelleri de yıkılmaya başlandı.
ABD Başkanı Donald Trump ise ayrılıkçı Konfederasyon generallerinin adlarını taşıyan askeri üslerin adlarının değiştirilmesi önerisine karşı. Trump, ırkçılık karşıtı protestolarla yeniden gündeme gelen öneriyi “değerlendirmeye bile almayacağını” açıkladı. Bu süreçte Beyaz Saray yakınlarındaki caddenin adı ise ‘Black Lives Matter’ olarak değiştirildi.
“Nefes alamıyorum” ilham oldu
Sanatçı ve öğretim üyesi Fatih Balcı, Amerika’da yaşanan son olaylar üzerine ülkenin içine girdiği durumun gerçek bir solunum yetmezliğine doğru gittiği gerçekliğinden ve Floyd’un son sözlerinden hareketle, “I Can’t Breathe” (Nefes Alamıyorum) adlı bir çalışma gerçekleştirdi. Çalışmada Amerika Birleşik Devletleri bayrağındaki yıldızların yerini “I Can’t Breathe”in harfleri aldı
Timur Çelik, Treptower Park Monument, 2020
Timur Çelik de Amerika’da köle tacirlerinin heykellerinin yıkılmasından hareketle Berlin’deki Trepdower’ın resmini yaptı. Sovyet mimar Yakov Belopolskiy ve Sovyet heykeltıraş Yevgeniy Vuçetiç tarafından tasarlanmış, elinde birer kılıç ile çocuk tutan, Nazilerin sembolü olan svastika sembolünün parçalanmış hali üzerinde yer alan bir Sovyet askerini tasvir eden heykel, yaklaşık 12 m uzunluğunda ve 70 ton ağırlığında. Anıtın bulunduğu meydanda ayrıca Berlin Muharebesi’nde ölen yaklaşık 7 bin Sovyet askerinin mezarları da bulunuyor. Berlin’de II. Dünya Savaşı’ndan sonra inşa edilen üç sovyet savaş anıtından biri olan Treptower Park Monument, Büyük Vatanseverlik Savaşı kapsamında Nazilerin yenilmesiyle birlikte Avrupa halklarının faşizmden kurtuluşunu anlatan semboller arasında yer alıyor.
Sovyet Savaş Anıtı’nın görünümü