Sansür vakaları ne yazık ki yıl boyunca artan bir sıklıkla tekrar etti. Böyle bir listeye sığmayacak kadar sansürden sadece 10 tanesini durumun vahametini özetlemek için yan yana getirdik.
Altın Portakal konuşmalarında yayından alınan sesler, sadece eşcinsel oldukları için performansı iptal edilen bir müzik grubu, elinde çıplak resim olmadığını iddia eden Milli Saraylar… 2015’in en büyük hayal kırıklıkları listemizde yer verdiğimiz ve haberlerimizde de sıkça karşımıza çıkan "sansür" ve "yasak" kelimelerine sadece Türkiye’de değil dünyada da rastladık. "Sanatın içine tükürenler"den pek de farkı olmayan sosyal medya devleri, başta Facebook olmak üzere, sanat paylaşımlarını sildi, hatta bunları paylaşan bazı kullanıcıların hesapları bloke edildi ya da kapatıldı. Tüm zamanların en sevimsiz ve en yeteneksiz oyuncusu, en çok nefret edilen Batman’i Ben Affleck atalarının köle sahibi olduğunu ortaya çıkaran bir belgeseli bu gerçeğin ortaya çıkmaması için sansürletti. İngiltere’de IŞİD karşıtı bir çalışmaya izin verilmedi, Danimarka’da kadınların kendi bedenleriyle barışmasını amaçlayan bir sergi engellendi.
10- Kamu spotu: Özgürlük sapkın ve ahlaksız bir şeydir(!)
Edirne’de Bulgar heykeltıraş Minço Minev’in yaptığı Özgür Kadın Heykeli’ni “sapkın ve ahlaksız bir zihniyetin hezeyanı” olarak değerlendiren İslam Gençliği’ne bağlı bir grup, heykelin kaldırılması için eylem gerçekleştirdi. Edirne İslam Gençliği isimli grup adına açıklama yapan Leyla Şeflek: “Sapkın ve ahlaksız bir zihniyetin hezeyanı olarak değerlendirdiğimiz bu heykelin hâlâ bu topraklarda ayakta kalabiliyor olması kabul edilebilir değildir. Zira bu topraklar, bacısının örtüsüne el uzatan düşmana haddini bildiren Sütçü İmam’ın topraklarıdır. Bu topraklar sırf örtü uğruna Maraş’ta siper olmuş, Erzurum’da düşman sürmüştür” dedi.
9- Hazin bir hezeyan: Çıplak görünce porno zannetmek
Küratörlüğünü şair Cüneyt Ayral’ın üstlendiği Çırılçıplak sergisi, MHP Beyoğlu İlçe Örgütü üyeleri tarafından protesto edildi. Serginin açıldığı Piramid Sanat Galerisi’nin bulunduğu Feridiye Caddesi’nde toplanan MHP’liler “Bugün önünde toplandığımız resim galerisinde sergilenen şey sanat değil pornografidir” dedikleri basın açıklamasının ardından dağıldılar.
8- “Askere Gitmeyin Çünkü…" demek sansür sebebi
Genelkurmay Başkanlığı’nın şikâyeti üzerine, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca, “Askere Gitmeyin Çünkü…" kitap ve sitesi hakkında, “halkı askerlikten soğutmak” suçlamasıyla soruşturma başlatıldı. Site yetkilisi vicdani retçi Avukat Mehmet Ali Başaran "Çağ dışı kanunların yasa diye neden dayatıldığını, ifade özgürlüğü’nün nereye kaybolduğunu sorgulamıyorlar. Buna suç deniyorsa, suçumu kabul ediyorum. Vicdani ret beyanımdan bu yana defalarca kez ifade verdim. Önceki beyanlarımı tekrar ederim!” dedi.
7- Grup Yorum’u "yorumsuz" bırakma çabaları
Türkiye’de politik müzik alanının önemli temsilcilerinden Grup Yorum, 2015’te peş peşe gelen konser yasaklarıyla karşılaştı. İlk olarak, bu yıl beşincisi gerçekleştirilecek olan “Bağımsız Türkiye Konseri” Nisan ayında İstanbul Valiliği’nce yasaklandı. Ardından, grubun otuzuncu yıldönümü kutlamaları kapsamında planlanan İstanbul ve Ankara konserlerinin kamu idaresinin tasarrufuyla yasaklandığı duyuruldu. Konserler ancak yerel mahkemelere yapılan hukuki itirazların son anda haklı bulunmasıyla gerçekleştirilebildi.
6- Berkin Elvan’ı öldürenlere değil onun için klip çekenlere soruşturma
Gezi olayları sırasında başından yaralanan ve kaldırıldığı hastanede hayatını kaybeden Berkin Elvan için Sanat Meclisi isimli grup üyesi bazı sanatçılar “Berkin için 11 Mart’ta hayatı durdur” sloganı ile bir klip çekmiş, Berkin Elvan’ın hayatını kaybettiği 11 Mart için eylem çağrısı yapmıştı. Sanatçıların yer aldığı klibi inceleyen İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Basın Suçları Bürosu sanatçılar Cahit Berkay, Sinan Tuzcu, Levent Üzümcü, Bülent Emrah Parlak, Efkan Şeşen, Tayfun Talipoğlu, Zuhal Olcay, Mustafa Altıoklar, Şevval Sam, Hüseyin Turan, Tarık Akan ve Grup Yorum üyeleri hakkında “Suç işlemeye alenen tahrik” gerekçesiyle soruşturma başlattı.
5- Milli Sarayların "çıplak" fobisi
“Üryan, Çıplak, Nü: Türk Resminde Bir Modernleşme Öyküsü” sergisi için Öner Kocabeyoğlu, Ayşegül Dinçkök, Erdal Aksoy, Muhsin Bilge gibi koleksiyonerler, verdikleri resimlerle serginin gerçekleşmesine katkıda bulunurken Milli Saraylar Dairesi koleksiyonundaki hiçbir nü resmi, sergi için vermedi. Gerekçe "elimizde yok" olsa da listeler aksini söylüyordu. Mesele temanın "çıplak" olmasıydı.
4- Amaç Levent Üzümcü’yü dövmek
Özellikle sosyal medyada aktif olarak hükümeti eleştiren Üzümcü, politik görüşleri nedeniyle İstanbul Şehir Tiyatroları’ndan ihraç edildi. 2013 yılında Sosyalist Enternasyonal’de yaptığı konuşma, basına verdiği demeçler ve sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımlar gerekçe gösterildi.
3- Boston Eşcinsel Erkek Korosu ve "genel ahlakçılık"
ABD’nin önde gelen eşcinsel korolarından Boston Eşcinsel Erkek Korosu’nun LGBTİ (lezbiyen, gey, biseksüel, trans, interseks) Onur Yürüyüşü’nden bir gün önce, 27 Haziran’da İstanbul’da konser vermesi planlanıyordu. Ancak konsere yönelik homofobik medya baskısı ve Zorlu Holding’e yönelik boykot çağrısı üzerine bilet satışları durduruldu. Konser daha sonra Boğaziçi Üniversitesi’nde gerçekleşti ancak yıllardır Ramazan’a denk gelen Onur Yürüyüşü bu yıl önceden izin alınmış olmasına rağmen "Ramazan’a denk geldiği" gerekçesiyle engellendi. Yürüyenlere polis saldırdı.
2- Sarkis’in Nefes’ine ‘soykırım’ sansürü
56. Uluslararası Venedik Bienali’nde, küratör Defne Ayas imzasıyla düzenlenen “Respiro” / “Nefes” sergisi için hazırlanan Türkçe ve İngilizce yayın kriz yarattı. Serginin 7 Mayıs’taki açılışında dağıtılması öngörülen kataloğunda Hrant Dink’in eşi Rakel Dink’in imzasıyla kayda geçen “Ermeni Soykırımı” ifadesi nedeniyle, sergiye himaye eden Türk Dışişleri Bakanlığı ile Kültür Bakanlığı ve Türkiye Pavyonu’na destek veren katılımcılardan bazıları “rahatsızlıklarını dile getirerek” bir biçimde bu yayının dağıtılmamasını sağladı. Bu durumdan haberdar olan sanatçı Sarkis ve küratör Ayas ise, alternatif bir yol izleyerek, dağıtılamayan katalogların içinde dikey olarak istiflendiği bir “tabut” ile yayınların Venedik’te sergilenmesinin önünü açtı ve sansüre direniş gösterdi.
1- Altın Portakal’da "Sessiz Sinema"
51. Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde Reyan Tuvi’nin yönetmenliğini yaptığı “Yeryüzü Aşkın Yüzü Oluncaya Dek” isimli Gezi direnişi belgeseli festival yönetimi tarafından belgesel yarışma programından çıkartılmıştı. Bu yıl ise En İyi Film ödülünü alan Sarmaşık‘ın yönetmeni Tolga Karaçelik’in ödülü tutuklu gazeteciler Can Dündar ve Erdem Gül’e ithaf ettiği konuşması ile yine Sarmaşık ile En İyi Erkek Oyuncu ödülünü kazanan Nadir Sarıbacak’ın "kardeşlik ve muhabbet" temennili konuşması canlı yayında yayıncı A Haber’in sansürüne uğradı.
