Gustave Courbet’nin kadın bedenini tasvir ettiği, sanatta çığır açan tablosu L’Origine du monde’nin (Dünyanın Kökeni) modeli geçtiğimiz aylarda ortaya çıktı. Peki, o kadın kimdi ve hikayesi neydi?
Sanat tarihinin en gizemli kadını hiç kuşkusuz Mona Lisa… Modelin da Vinci’nin kendisi ya da erkek sevgilisi olduğu iddialarını hesaba katarsak “…en gizemli kadın tasviri” demek daha doğru olabilir ama sayfalarımızda yer verdiğimiz haberlerde de yer verdiğimiz üzere Mona Lisa’nın gerçek kimliğinin Lisa Gherardini olma ihtimali kuvvetli. Sanat tarihinin en gizemli kadınının kimliği henüz kanıtlamasa da listenin bir altındaki gizemli kadının kimliği nihayet aydınlandı: 19. yüzyıl ressamı Gustave Courbet’nin ‘Dünyanın Kökeni‘ tablosundaki kadın model yüzde 99 ihtimalle balerin Constance Queniaux…
Constance Queniaux kimdir?
Sanat tarihçileri Courbet’nin sevgilisi olan aynı zamanda ressamın ABD’li sanatçı dostu James Whistler’la da romantik bir ilişkisi olduğu bilinen İrlandalı model Joanna Hiffernan‘ın tablodaki isim olduğunu düşünüyordu. Ancak Fransız yazar Alexandre Dumas fils‘in (Üç Silahşörler’in meşhur yazarı Alexandre Dumas’ın yine yazar olan oğlu) ve Fransız kadın yazar George Sand arasındaki yazışmalar gerçeği ortaya çıkardı. Fransız tarihçi Claude Schopp, Queniaux bağlantısına bir kitap için Dumas’ın mektuplarını incelerken rastladı. Mektuptaki bir bölümde “Kimse öyle Bayan Queniaux’un en hassas ve en göz alıcı iç kısmını boyayamaz” yazıyordu.
Günümüzde Paris’teki Orsay Müzesi’nde sergilenen sıra dışı tablonun kahramanı Constance Queniaux ile ilgili diğer ilgi çekici bilgi ise dönemin ünlü Osmanlı diplomatı Halil Şerif Paşa’nın sevgilisi olması. 1832 doğumlu Queniaux resmin yapıldığı 1866 yılında da Osmanlı diplomatı Halil Şerif Paşa’nın metresiydi. Hatta Halil Paşa bu resmi erotik koleksiyonu için sipariş etmişti. Queniaux 1908’de öldüğünde, eşyaları arasında Courbet’nin imzasını taşıyan ve kırmızı çiçekli kamelya demetini tasvir eden bir tablo çıkmıştı.
Constance Quéniaux
Dünyanın Kökeni’nin hikayesi
Tablo, Halil Şerif Paşa‘nın malvarlığını kumarda kaybetmesinin ardından çıktığı müzayedede antikacı Antoine de la Narde tarafından alındı. Edmond de Goncourt isimli bir kişinin tabloyu 1889’da bir antikacıda tesadüfen buldu. “Dünyanın Kökeni” bu kez Macar koleksiyoncu Baron Ferenc Hatvany tarafından alınıp Budapeşte’ye götürüldü. İkinci Dünya Savaşı’nın sonlarında Hatvany, tabloyu yağmadan kurtararak yeniden Paris’e götürdü.
Resim, 1955’te bu kez Paris’te gerçekleşen müzayedede 1,5 milyon Fransız Frangı’na satıldı. Yeni sahibi, psikanalist Jacques Lacan’dı. Lacan ve eşi Sylvia Bataille tabloyu uzun süre evlerinde tuttu. Lacan 1981’de öldüğünde, Fransız Hazine Bakanlığı tablo karşılığında ailenin vergi borcunu silmeyi kabul etti ve “Dünyanın Kökeni” bugünkü evi Orsay Müzesi’ne (Musée d’Orsay) taşındı.