Sanat tarihçisi-akademisyen Romy Golan’ın, heykeltıraş ve ressam Jeff Koons’a ait “Bouquet of Tulips” isimli anıtsal heykel için Brooklyn Rail’de yayınlanmak üzere kaleme aldığı yazısı sanatçının vetosuna uğradı.
New York merkezli sanat ve kültür yayını Brooklyn Rail Genel Yayın Yönetmeni Charles Schultz tarafından esere ve eserin tarihsel geçerliliğine uygun bulunan yazıya henüz yayınlanmadan ulaşan Koons, yazının yayınlanmaması için harekete geçti. Sanatçının basın sekreteri, yayın organına ulaşarak Golan’ın esere dair değerlendirmelerinin endişe verici olduğunu belirtti. Yazı bir anda, “Jeff Koons’a hakaret” olarak değerlendirildi ve Golan suçlamalara maruz kaldı. Öte yandan yazının yayınlanmaması talebi de yayın organına iletildi. Genel Yayın Yönetmeni olan Schultz’un yazı yayınlanmadan önce Koons’a ulaşıp sanatçı tarafından yazı içeriğinin kabul edilebilir olup olmadığını sorduğu da konuşulanlar arasında.
“Kavramsal Yankı” Tespiti ve Ardından Yaşananlar
Pek çok sanatseverin takip ettiği sanat tarihçisi Golan, hazırladığı yazıda Koons’un heykelini Paris’te ilk defa gördüğünde aklına Fernand Léger ve Charlotte Perriand’ın 1937 tarihli bir duvar resminin geldiğini, heykelin o resmin kavramsal bir yankısı olduğunu söylüyordu. Bu iki eserde benzer imgelerin benzer amaçlar için kullanıldığını tespit eden Golan, birinde Avrupa’da yükselen faşizm döneminde Fransa’da yeni seçilen sosyalist hükümetin, diğerinde ise yakın dönemde Fransa’da meydana gelen terör saldırıları sonrası iyileşme sürecinin selamlandığına yer veriyor. Golan, benzer motiflerin farklı dönemlerde karşılık bulmasını ilginç bulduğu için öncelikle Koons’la bir röportaj yaptı ve ardından konuk eleştirmen olarak bu iki işin benzerlikleri üzerine bir yazı hazırladı. Golan’ın yazısındaki bir başka tespiti ise Koons’un heykelindeki jestte gizli bir gerilimin yer aldığıydı. Koons’un basın sekreteri Lauren Rothstein’a göre bu tespit sanatçının niyetini temelden yanlış anlamak olarak değerlendirilmişti. Dahası Golan’a ait bu değerlendirme, Koons cephesinde bu jestin bir şiddet eylemi olarak tanımlandığı sonucunu doğurduğu için Golan suçlamaların hedefi haline geldi.
Golan Yazısını Geri Çekti
Çeşitli haber sitelerinde yer alan iddialar ise Brookly Rail’in, Golan’a yazısını hazırlanan bir başka derlemeye giriş yazısı olarak dönüştürmeyi teklif ettiği, Golan’ın ise yazıyı tamamen geri çektiği yönünde. Tartışmalar sürerken, gerilimin altından Koons’la geçen sene yapılan bir röportaj sebebiyle aralarında yazılı bir anlaşmanın olduğu ve bu anlaşma doğrultusunda Koons’a ait kayıt, görüntü ve tanıtım materyallerinin onaylanması şartının imzalandığı bilgisi ortaya çıktı. Koons, Rail’e karşı bu kozu da yasal bir dayanak olarak elinde tutuyor. Sanat eleştirmenlerinin yoğun tepki verdiği Koons vakası, ifade özgürlüğü ve özellikle sanatsal ifade özgürlüğü kriterlerinin radarı altında tartışılıyor. Eleştirinin bu derece sistematik bir veto mekanizmasına maruz kaldığı bir dönemde sanat eleştirmenliği mesleğinin nasıl sürdürülebileceği de konuşulanlar arasında.