Peter Doig hangi resimleri sever? Hangi ressamlardan etkilenir? Fotoğraftan beklentisi nedir? Kanadalı ressamın söyleşisinden derlediğimiz diyalog, işte bu sorulara zihin açıcı yanıtlar taşıyor.
Öncelikle fotoğrafla olan ilişkinizi tartışmak istiyorum. 1990’larda fotoğrafı bir başlangıç noktası olarak almanız ama herhangi bir zorunluluktan mesela 1980’lerde o çok egemen olan kavramsal fotoğraftan ötürü bunu yapmamanızı konuşabiliriz…
Sanırım Bonnard’ın fotoğrafçılığı, Vuillard’ın fotoğrafçılığı ve Picasso’yu nasıl kullandığıyla ilgilenmeye başladım. Fotoğrafı çok bariz olmayan bir şekilde kullanan, kopyalamak için değil araç olarak kullanan sanatçılar. Fotoğraf resimleri yapmakla hiç ilgilenmiyorum. Ama bir fotoğrafta sizi çeken bir şey varsa – evet, neden olmasın! Al onu!
Postmodern dönem boyunca resimde -özellikle figürasyonda, ama aynı zamanda birçok soyut uygulamada- fotoğrafik imgenin doğasına yönelik bir tür özür var gibi görünüyor. Görünüşe göre çalışmanız tüm bu söylemden bağımsız. Sadece ideolojik olarak bununla ilgilenmiyorsunuz…
Söylemlerden uzak durmaya ve kendi yolumu oluşturmaya çalışıyorum. Bir keresinde resimlerimi tarif etmem istendi ve “Bir kolaj düşün” dedim. Temelde gördüğüm şeylerden, hatırladığım şeylerden, hatta gördüğüm duvar kağıtlarından, başkalarının resimlerinde gördüğüm bazı şeylerden bir araya getirildiler. Aynı zamanda çalışmamın kolaj gibi görünmesini de istemiyorum; Bütün bir şey gibi görünmesini istiyorum. Bazen fotoğrafçılığı bir heykelde sahip olduğunuz bir armatür mü olarak kullanıyorum? Heykeli bir arada tutan şey bu. Bize işin gerçek dünyadan geldiği hissini veriyor. O zaman gerçekten oradan gidebilirim.
İnanç alanına girmeden, yarı-ruhsal veya büyülü bir şekilde işinizi deneyimlememek mümkün değil. Bir tür aşkınlık geliyor.
Biri bana bir resmi bitirmemin neden bu kadar uzun sürdüğünü sordu. Bence bu, resme harcanan zamanla ilgili değil, stüdyoya girmeden önce onunla anlaşmak için geçen zamanla ilgili. Rengin yoğunluğunu, resimdeki tüm farklı unsurları anlamak çok zaman alıyor ve bunların doğru olması gerekiyor. Bu, resimdeki hissi doğru almakla ilgilidir.
Resimlerinizden neler öğreniyorsunuz?
Dünyanın neresinde olduğumu, dünyanın neresinde yaşadığımı sorguluyorum, diğer insanları düşünüyorum, onların durumlarını düşünüyorum. Yaptığım şeyin önemli olduğunu düşünüyorum – resim önemli olduğu için değil. Bir aktivite olarak, gerçekten bir şeyler yapmak önemlidir. Resim yapmıyorsam kendimi suçlu hissediyorum. Resme yenik düştüğünüzde, ona devam etmeniz gerekir. Gerhard Richter bana çok ilginç bir şey söyledi – Gerhard Richter’in çalışmalarının büyük bir hayranı değilim, ama dedi ki, “eğer çok düşünürsen, yapmayı bırak”. Bu, resim yapmayı düşünmenin harika bir yolu. Flaşörlerinizi takmalı ve düşünmeyi bırakmalısınız.
Benjamin Buchloh, 1980’lerde Richter ile röportaj yaptığında, kendisini hiç açıklamadan Richter, “resim yapmak daha fazlasını başarıyor olmalı” demişti.
Bence bu günlerde oldukça fazla iddiasız resim var. Resim, eleştirmenler ve teorisyenler tarafından çokça eleştiriliyor ve oldukça haklılar çünkü aslında hiçbir şey yapmıyor. Bir şeyler yapıyor olmalı.
Ne gibi?
Yeni resimler yapmak! Bana resim yapacak konular getir, bana resim yapacak yeni dünyalar getir. Sanatçıların tarih boyunca yaptıkları budur. Klikler içindeki klikler hakkında çok fazla sanat yapılıyor, oyun oynanıyor. Bundan çok sıkıldım, gerçekten. Tabii ki, bu resimler oyun oynamakla da ilgili.
100 years ago, Peter Doig
Ama ideolojik bir oyun oynamakla değil?
Hayır. Resim dışındaki insanların resimden keyif alabilmeleri önemlidir.
Bu noktada sanat dünyasını fazla entelektüel buluyor musunuz?
Bunu sormanız ilginç, çünkü tanıdığım pek çok insan, pek çok sanatçı, eskiden sanat hakkında okuduğumuz şekilde sanat hakkında okumayı bıraktı. Şimdi sanat hakkında nerede okuyorsun? Yıllardır Artforum’un bir kopyasını açmadım. Artforum’un son kapağının ne olduğunu söyleyemem bile. Şimdi Vogue gibi görünüyor – tüm galeriler için reklamlar. Eminim içinde bazı ilginç makaleler vardır, ama bir zamanlar sanatçıların sanat hakkında yazılanlarla, önemli insanların sanat hakkında söyledikleriyle çok ilgili olduğu zamanlar vardı. Bence bu değişiyor. İnsanlar artık sadece bir şeyler görmeye devam ediyor. Böyle hissediyorum. Birçok insan böyle hissediyor. Sonra blog var. Sanat eleştirisi nereden geliyor? Herkesten geliyor. 1980’lerin sonlarında burada, Montreal’de bulunan birçok sanatçı, tartışmanın tamamen dışında bırakıldıklarını hissetti, bu yüzden teoriyi incelemeye geri döndü. Bütün dergileri okuyor, bir söylem öğreniyor, sanat hakkında konuşmak için bir dil öğreniyorlardı. İnsanlar ne isterlerse yapabilirler ama yine de bir uygulayıcı olarak bunun doğru bir yol olduğunu düşünmüyorum. Bu şeyler kişinin işinin bir parçası haline gelmelidir – kendi fikirleriniz, kendi tutumlarınız.
Resimlerinin onlar hakkında bir gerçekliği var ama aynı zamanda onlar hakkında rüya gibi bir kaliteye sahipler, bir tür fantezi. Acaba bundan, bu resimlerdeki atmosferden bahsedebilir misiniz?
Ne kadar yakınlaşırsan o kadar az alırsın gerçeğini seviyorum. Yaklaştıkça
Peter Doig
neredeyse yok oluyor. Resimler bir bakıma çok boş ama benim resimlerimde ve başkalarının resimlerinde sevdiğim kalite bu. Açıklık çok önemli. Yaklaşık on ya da on iki yıl önce Düsseldorf’ta öğretmenliğe başladığımda önemli bir şey öğrendim. İngiliz sanatında Alman sanatından çok ama çok farklı bir bitiş seviyesi var. Düsseldorf’a davet edildiğimde akademiye baktım ve koridorlarda yürüdüm ve tablodaki açıklık seviyesi beni oldukça şaşırttı. İşlerin yapılış biçiminde bir tür sefillik vardı. İlk başta bunu oldukça zor buldum ama sonra çok heyecanlandım. O an akademiye gelmeyi çok istiyordum. Tam da öğrencilerin çalışma şekli—çok farklı bir tavırları var; çok daha az değerliydiler. Bu benim kendi çalışmamı çok etkiledi. Boya ile daha çok ilgilenmeye başladım.
Neden çok boyayla ilgili?
Her zaman işin içindeydim ama bir değişiklik görebiliyordum, söylediğim bu.
Çalışmada olan bu geçiş olaylarından mı bahsediyorsunuz? 100 Years Ago dizide çok iyi işliyor, çünkü daha önce üzerinde çalıştığınız şeye iyi bir örnek ve aynı zamanda yeni yön için bir başlangıç noktası sağlıyor.
Kronolojik olarak, bu tablo ilk odanın bir parçası olmalı, çünkü ilk odadaki resimler aslında Trinidad’a taşınmadan önce Londra’da yapıldı. Sonra diğer her şey daha sonra olur.
Kaplumbağalı Yıkananlar, Matisse, 1907-1908, Saint Louis Sanat Müzesi sabit koleksiyonundan.
Ama bu önemli bir tablo.
On iki yıl kadar önce Saint Louis Sanat Müzesi’nde küçük bir sergim vardı. İnanılmaz bir Matisse tablosuna sahipler. Bu onun Les Demoiselles d’Avignon’u, Picasso’nun kendisininkiyle aynı zamanda yapılmış. Gerçekten hayatımda gördüğüm en radikal, garip şeylerden biri. Reprodüksiyon dışında hiçbir şeyde görmedim. Önünde istediğin kadar oturabilirsin. Daireler, tuhaf insan figürleri, anlatısal olmayan unsurlar, renkler beni büyüledi. Neredeyse bir Diebenkorn‘a benziyordu.
Şapkalı Oturan Figür, 1967, Richard Diebenkorn.
Etki, ilişkiler ve belirli şeylerin nereden geldiğine dair esrarengiz süreçle ilgili olarak, bazı ressamlar, kendilerini havaya uçuran ve işleri başlatan resimlerin gerçekten farkındalar, bazıları değil. Özel tablolarınız var mı böyle?
Bazıları bilinmeyen sanatçılara ait, bazıları da tanınmış sanatçılara ait. Hopper her zaman sevdiğim bir sanatçı ama çok spesifik olduğu için gittiği yere gitmeye cesaret edemedim. Yine de o çok açık bir ressam; çok ressamca resimler yaptı. Hopper’ın güncel olanı kullanımından her zaman etkilendim – giysiler kendi zamanlarına ait. Bunlar benim için gerçekten önemli olan detaylar. Kendi zamanlarına ait olsalar bile yaş almazlar.
New York Movie, Edward Hopper, 1939