Bank of America Merrill Lynch’in, dünya çapında yürüttüğü “Sanatı Koruma Projesi” kapsamında, Sakıp Sabancı Müzesi Resim Koleksiyonu’nda yer alan, Osman Hamdi Bey’e ait 6 tablonun konservasyon ve bilimsel araştırma çalışmaları tamamlandı. Projenin süreçlerini aktaran “Görünenin Ötesinde Osman Hamdi Bey” sergisi Atlı Köşk’te başladı.
Türk sanat tarihinin en önemli isimlerinden Osman Hamdi Bey’in resim tekniğinden, eserlerinin geçirmiş olduğu restorasyon çalışmalarına kadar, sanatçının üretimi ve eserlerine dair her detayın bilimsel yöntemlerle ortaya çıkarıldığı proje kapsamında, Osman Hamdi Bey’in Vazoda Çiçekler, Kuran Okuyan Hoca, Kokona Despina, Naile Hanım Portresi, Arzuhalci ve Cami adlı tabloları karşılaştırmalı olarak incelendi. “Görünenin Ötesinde Osman Hamdi Bey” sergisi, Osman Hamdi Bey’in üretim sürecini gözler önüne sermesinin yanı sıra sanatta konservasyon çalışmalarına dair ayrıntılı bir anlatı ve gelecek projeler için de bir yol haritası niteliğinde.
Eserlerin bilimsel analizlerine kapsamlı bir bakış sunan projede ilk olarak X-ışını görüntüleme tekniğiyle, tablolarda uygulanan eski restorasyon işlemleri, ağır metal içeren boyaların yerleri ve çıplak gözle görülmeyen alt katmanlardaki bulgular incelendi. Osman Hamdi Bey’in, eserlerine boyayı uygulamadan önce karakalemle yaptığı eskizler, boyama teknikleri, eserlerin geçirdiği dönüşüm bu süreçte ortaya çıktı. Bu adımın ardından sanatçının kullandığı malzemelerin yapısını, rengini, boya katmanlarını ve dokusunu incelemek üzere kimyasal analiz çalışmaları yürütüldü. Altı tablonun tuval bezlerinin organik yapıları, kızılötesi spektroskopisi (FTIR) ile incelendi ve veriler, temel bileşenler analizi (PCA) metoduyla sınıflandırılarak özellikleri belirlendi.
Arzuhalci pigmenti, Osman Hamdi Bey, Görünenin Ötesinde Osman Hamdi Bey
Osman Hamdi Bey’e ait 6 tablonun 2016’da başlayan bilimsel araştırma ve konservasyon çalışmalarla, Osman Hamdi Bey’in 19. yüzyıl sonu – 20. yüzyıl başına ait olan tablolarında zaman içinde doğal yaşlanma etkilerinden dolayı yüzeylerinde boya çatlakları, dökülmeler meydana geldiği, verniklerinin sarardığı görüldü. Proje kapsamında temizlenip sağlamlaştırılan eserlerin konservasyon işlemleri de gerçekleştirildi.
Osman Hamdi Bey tabloları gelecek kuşaklara da kalacak
SSM Müdürü Dr. Nazan Ölçer sergi ile ilgili olarak “Osman Hamdi Bey Tablolarının Bilimsel Analizleri ve Konservasyonu projesi Türkiye’de konservasyon alanında bugüne kadar gerçekleştirilen en kapsamlı çalışma. İlerisi için temel bir başvuru kaynağı niteliği taşıyan bu projenin süreçlerine detaylı bir bakış sunan sergiyi Müzemizde sanatseverlerle buluşturmaktan mutluluk duyuyoruz” dedi.
Osman Hamdi Bey’in tablolarının gelecek yıllara bütünlüğünü koruyacak bir şekilde aktarılmasını sağlayan proje; Sakıp Sabancı Müzesi, Sabancı Üniversitesi, Koç Üniversitesi ve İstanbul Teknik Üniversitesi’nin ortak çalışmasıyla yürütülürken, Getty Konservasyon Enstitüsü de test sonuçlarının değerlendirilmesinde danışmanlık yaparak katkı sağladı.