Açık, güvenli ve özgür bir internet isteyenlerin buluşma noktası İnternet Ungovernance Forum iki gün boyunca 4 – 5 Eylül’de İstanbul Bilgi Üniversitesi Santral Kampüsü’nde. Forumun organizasyonunu yapan Alternatif Bilişim Derneği üyesi ve Mülksüzleştirme Ağları projesiyle tanıdığımız sanatçı Burak Arıkan’la konuştuk.
Ayşegül Sönmez: Yasaklar açısından çok fena bir yıl geçirdik. Bu forum bunun bir neticesi mi?
Burak Arıkan: İnternet Ungovernance Forum Alternatif Bilişim Derneği’nin düzenlediği bir etkinlik, öncelikli amacımız açık, güvenli ve özgür bir internet isteyenlerin buluştuğu ve tartıştığını bir ortam yaratmak. Bildiğiniz gibi Alternatif Bilişim Derneği Türkiye’de yaşadığımız internet yasaklarına karşı uzun süredir çalışma yapmakta. Bu çalışmaların doğal bir uzantısı olarak bu etkinlik gerçekleştiriliyor. Posterde kullanılan görsel 2011 yılında internet yasaklarına karşı yapılan yürüyüşten bir fotoğraf.
A.S: Bu mücadele aslında devlet ve piyasa aktörlerine karşı bir mücadale midir? Yasak onların yasakları değil mi?
B.A: Türkiye’de yasaklar öncelike hükümetin ve tabi hükümetle işbirliği içinde çalşan internet bağlantısı aldığımız şirketlerin yasakları. Problemi sadce "yasak" deyip geçersek indirgemeci oluruz. Daha açık bir şekilde yazarsak, en hayati sorunlar; sansür ve ifade özgürlüğü, gözetim ve mahremiyet, aşırı ticarileşme ve süper tekeller, korumacı, yasakçı, muhafazakar yaklaşımlar ve Türkiye’de de tanık olduğumuz korkunç yönetişim örneklerinden oluşuyor. Bu problemleri internet ve diğer dijital altyapıların bütünleşmiş olduğu siyasi, sosyal ve ekonomik bağlamlardan bağımsız olarak değerlendirmiyoruz.
A.S: Evet işte… Yasak dediğin kime ve neye göre? Mesela çocukların oynadığı oyunlar. Türkiye’de oynanan bazı oyunların Amerika’da yasaklandığını turistlerin çoçuklarından öğerenebiliyorsun. Nasıl baş edilmesini bilmediğimiz bir özgürlük ve tutsaklıktan mı bahsediyoruz?
B.A: Bu konuda 2011 Internet yasaklarına karşı protestolarda ünlenmiş bir slogan var: Devlet sansürü sizi gerçeklerden korur. Türkiye’de her zamanki gibi "devlet senin için en iyisini bilir" söylemiyle hükümet "çocuklara sakıncalıdır" diye aile filtresiyle internet özgürlüğüne müdahele etmeye çabalamakta. Düşünün ki doğru düzgün bir eğitim sistemi kurmayı becerememiş hükümet, hanemize kadar girerek çocuğunuzun ne seyredeceğine bile karar vermeye çalışıyor.
A.S: Aklıma Boğaz köprüsünden geçerken biz temizledik siz koruyun tabelası geldi…
B.A: Türkiye’de hükümet türlü bahaneler uydurarak interneti kontrol altına almaya çalışmakta. İnterneti televizyonlaştırmak istiyor. İnternet’le ilgili hak mücadelesini sadece teknoloji kaynaklı görürsek yanılırız, zira bu tür bir bakış açısı sorunların çok da önemli değilmiş gibi algılanmasına yol açabiliyor. Mesela sitelerin engellenmesi karşısında DNS değiştirmek ya da VPN kullanmak sadece taktik olarak bir süre işe yarayabilir, halbuki bağnazlıktan ya da polis devlet şamasından bunlarla kurtulamayız. Bizler interneti toplumumuzun, şehirlerin, eğitimin, sağlığın, iş, medya, iletişim, kültür ve günlük aktivitlerin temel altyapısı olarak yeniden yapılandırmak istiyoruz. Bu yapılandırma özgürlük temelli, insan hakları temelli olacak. Tepeden inme değil, kolektif kararlar ile aşağıdan yukarı yapılandırılacak.
A.S: Peki içimizdeki bu kadar sorunlar varken bu forumda niçin küresel internet yönetişimini tartışacaksınız?
B.A: Şöyle ki, sadece Türkiye’de değil dünyanın bir çok yerinde devletler interneti kontrol altına almak istiyor ve üstelik bunu yapabilmek için her devlet hem benzeşen hem farklı yöntemlere başvuruyor. Ancak şu gerçek var ki nasıl yıllardan beri devletler petrolden yeraltı madenlerine kadar çeşitli kaynakları kontrol altına almak isterler, interneti de bu çerçeveden görüyorlar. Dolayısıyla erk interneti yönetmek istedikçe son derece baskıcı bir rejim belirmeye başlıyor.
A.S: Neden peki?
B.A: Internetin sahip olduğu problemlerin çoğunun asıl müsebbibi olan devlet ve şirketler, IGF’de gereğinden fazla temsil edilmekte. Bu yüzden bizler de, interneti savunmak ve sivil toplum örgütlerinin, aktivistlerin ve halkın da seslerini duyurabilecekleri bir alan yaratmak için önayak olmaya karar verdik.
A.S: Bu konuyla ilgili mesela ilham verici çalışmalar var mı? Bilhassa internetin kendi aktörlerinin mesela google ya da FB yani aktörlerin kendisi kendi eleştirilerini yaparak bu çerçeveyi yıkmayı deniyorlar mı ister istemez deneyecekler mi?
B.A: Facebook en son Amerika’da ferguson direnişinde feedinde "algoritmik sansür" yaptı. Ferguson sosyal medyada patlamışken Facebook feedinizde fazla görmüyordunuz… Yani çaktırmadan feedlerde daha az ferguson konulu haber çıkacak şekilde zaten bir kara kutu olan algoritmasını ayarlayarak sansür yaptı. Dolayısıyla pozisyonu belli.
A.S: Forumda ele alınan başlıklara nasıl karar verildi? Gözetim, Hukuk, Yurttaş, Sayısal bölünme…
B.A: İnternet Ungovernance Forum’da tartışılacak konular insan hakları temelinde internet yönetişimi, Türkiye’deki durum, gözetim ve ağ tarafsızlığı, yurttaş gazeteciliği, kent ve intenet mücadeleleri arasında dayanışma kurmak üzere benim de moderasyonunu yaptığım kentte ve İnternet’te mülksüzleştirmeye karşı dayanışma konularını içerecek. Bir de hem İnternet Ungovernance Forum’da hem de Sao Paulo Bienali’nde eş zamanlı olarak duyurulacak yeni bir çalışmamız var: "Internet Yönetişimini Haritalamak".
A.S:Bu internet yönetişim haritasını sizin de içinde olduğunuz Mülksüzleştirme Ağları çalışmasıyla ilişkilendirebilir miyiz dersin?
B.A: Mülksüzleştirme Ağları çalışmasındaki gibi, bu sefer küresel Internet yönetişimi alanındaki aktörlere odaklanan kolektif veri derleme ve haritalama işi bu. Brezilya’dan, Amerika’dan, ve Türkiye’den katılımcılarla ilk versiyonu hazırlanan harita İstanbul’daki forumda ve Sao Paulo Bienali’nde yine bir katılım çağrısıyla açılıyor. Amacımız son yıllarda artmaya ve karmaşıklaşmaya başlayan küresel Internet yönetişimi ekosisteminin toplumsallaştırılmasına katkıda bulunmak ve sivil toplumun müdahil olabileceği alanları arttırmak. İlgilenenleri 5 Eylül Cuma günü sabah 11’de İstanbul Bilgi Üniversitesi Santral Kampüsü’ne bekleriz.
İnternet Ungovernance Forum etkinliği websitesi https://iuf.alt
Etkinliğin dert edindiği konular hakkında derinlemesine bilgi almak isterseniz, hazırlanan broşürü şuradan indirebilirsini
https://iuf.alt