Ataerkil sistemler nasıl oluyor da ayakta kalabiliyor? Toplumsal cinsiyet eşitsizliği neden hâlâ bu denli yaygın? Sanatatak haftanın kitabında bu haftanın konuğu Nancy Folbre’dan Ataerkil Sistemlerin Yükselişi ve Düşüşü.
Feminist kuramın uzun zamandır cevabını aradığı yukarıdaki soruların peşine düşen Nancy Folbre, Ataerkil Sistemlerin Yükselişi ve Düşüşü ile Marksist siyasal iktisadın eleştirisi ve yeniden formülasyonuyla yola koyuluyor. Ayrıntı Yayınları’ndan çıkan kitapta Folbre, kapitalist kalkınmanın ataerkil sistemlerin devamlılığında oynadığı büyük rolü masaya yatırırken mevcut ekonomik düzende karşılıksız kalan bakım emeğine odaklanıyor.
Gerek bireyleri gerek toplulukları çelişkili konumlara sokan ve çoğu zaman birbiriyle kesişen kolektif iktidar yapılarından oluşan toplumsal sistemleri tanımlamanın yeni bir yolunu ortaya koyan Ataerkil Sistemlerin Yükselişi ve Düşüşü, bazı toplulukların sahip olduğu iktidar ve imtiyazları daha da pekiştirmesini sağlayan pazarlık süreçlerini gözler önüne seriyor. Ataerkil iktidarın kökenleri, kapitalist kurumların ortaya çıkışı, refah devletlerinin yükselişi, bakım emeğinin iktisadi olarak cezalandırılması gibi tarihsel süreçleri yeniden yorumlayarak, ilerici bir toplumsal dönüşüm için kurulması elzem geniş koalisyonlara yön verecek genel bir iktisadi adalet teorisine duyulan ihtiyacı görünür kılmaya çalışıyor.
Yazar hakkında
1952 yılında ABD’de dünyaya gelen feminist iktisatçı Nancy Folbre, Massachusetts Amherst Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde “fahri profesör” unvanıyla dersler veriyor. 2002-2003 yılları arasında, Uluslararası Feminist İktisat Birliği (IAFFE) başkanlığı görevini üstlenen yazar; 1995 yılından beri Feminist Economics dergisinin yardımcı editörlüğünü yapmakta. Ayrıca Journal of Women, Politics & Policy dergisinin yayın kurulu üyesi.
Çalışmalarını siyasal iktisat ile feminist kuram arasındaki “arayüz”e yoğunlaştıran Folbre, aile ekonomisi, piyasa dışı emek ve bakım ekonomisi gibi konulara odaklanır ve ücretsiz bakım emeğinin ekonomik ilişkilerin tesis edilişinde oynadığı role bilhassa vurgu yapar. Folbre’a göre ana akım iktisatçıların bakım ekonomisini yeterince dikkate almamaları, kadınlar açısından birtakım olumsuzluklar doğurur. Zira piyasa dışı çalışma ve bakım emeğinin ekonomi analizinden dışlanması, kadın ve çocukların marjinalleştirilerek haneye ve topluma olan katkılarının değersizleştirilmesi tehlikesini beraberinde getirir.