İBB’nin Christie’s müzayedesine girerek yaklaşık 6,5 milyon TL’ye satın aldığı Fatih Sultan Mehmet portresi konuşulmaya devam ediyor. Eserin Bellini’ye mi ait olduğu yoksa atölyesinden mi çıktığı, bir kamu kuruluşu olan İBB’nin resim satın almasının doğru olup olmadığı gibi başlıklar şu ana dek sosyal medyada yer alan tartışmalardan bazıları. Resme dair en büyük gizemse Fatih Sultan Mehmet‘in yanındaki gizemli gencin kim olduğu… Portrenin satın alınmasına dair haberimizde görüş aldığımız Cam Galeri kurucusu Sevil Binat bu kişinin Cem Sultan olduğunu belirtmişti ancak Pera Müzesi direktörü M. Özalp Birol hem bu fikre katılmıyor hem de resimdekinin, yaşı nedeniyle, hiçbir şehzade olamayacağını söylüyor.
Bellini atölyesinden çıkan Fatih portresindeki ikinci kişi kim?
İstanbul’u alarak yeni bir çağ başlatan Fatih Sultan Mehmet’in sanat sevgisini ve sanat koruyuculuğunu örnekleyen, 33.4 x 45.4 cm. ölçülerinde, küçük ama özellikle bizim için çok anlamlı ve önemli bir resim. Fatih Sultan Mehmet’in bu portredeki tasviri, Bellini’nin 1999 yılında İstanbul’da sergilenen meşhur Fatih portresine oldukça yakın, giysisinde bazı farklar var ve yüzü, diğer resimdekine kıyasla, daha dolgun, kilolu… Resimdeki genç insanın kim olduğunu kimse bilmiyor, yalnızca tahminler var; bu genç insanın Fatih’in şehzadelerinden biri olduğunu söylemek olanaklı gözükmüyor zira Bellini’nin İstanbul’da olduğu tarihte şehzadelerin hiçbiri bu yaşta değildi.
Belki de Bellini bu portreyi ülkesine döndükten sonra istek üzerine yaptı ve padişahın yanına resmi sipariş eden kişiyi yerleştirdi, bunların hepsi tahmin tabii… Christies’in eserin tanıtımıyla ilgili yazısında resimdeki ikinci kişinin saraya yakın bir Venedikli diplomat veya iş insanı olabileceğine dair bir görüş de var.
“Tüm Türkiye’ye taşınmalı”
Resim nasıl sergilenmeli?
Bence bu resmi almak kadar onun nasıl kullanılacağı da önemli…
Önerilerim: Sakin, sağduyulu bir yaklaşımla bir bilim kurulu oluşturmak, eseri bilimsel ve sanatsal açıdan doğru değerlendirmek, nitelikli bir küratör ve tasarımcıyla iş birliği yaparak kapsamlı bir sergi projesi geliştirmek; buna bağlı olarak, ulusal ve uluslararası bilim insanlarının katılımıyla bir panel ya da sempozyum hazırlamak, çocuklara yönelik öğrenme programları oluşturmak, katalog ve kitaplar yayımlamak ve bu etkinlikleri İstanbul’dan başlayarak, Türkiye’nin ve dünyanın seçilmiş noktalarına taşımak hoş olur. Hatta, buna bağlı olarak, Fatih’in güncel sanatta nasıl ele alındığını örnekleyen bir proje de düşünülebilir.
Yapı Kredi, Bellini’nin meşhur Fatih resmini, yapılış tarihinden 500 yıl sonra 1999’da İstanbul’a ilk kez getirmiş ve resim Yapı Kredi Kâzım Taşkent Sanat Galerisi’nde sergilemişti; merhum Samih Rifat’ın kurguladığı sergi, resmin gelişi, gidişi olay olmuştu… Şimdi yapılacak etkinliklerin bunu katbekat aşması gerek. Şanslıyız, Prof. Dr. Günsel Renda ve Prof. Dr. Zeynep İnankur gibi değerli bilim insanları halen aramızda ve İBB, arzu ederse, bu resmin yapıldığı dönemi, Fatih’i ve Bellini’yi bu değerli insanlardan ve bu dönemi inceleyen genç akademisyenlerden destek alarak irdeleyebilir.