Endonezyalı kolektif Taring Padi’nin kamusal sanat işi, antisemitizmden bahsettiği için Documenta 15’in sanatçıları ve organizatörleri tarafından “kapatıldı”. Eserin üstünün örtülmesi tartışmaların son bulması için yeterli olmadı. Documenta genel direktörünün liderliğinde bir teftiş kurulu tüm Documenta 15 sergisini kapatarak antisemitik öğeler içerip içermediğini inceleyecek.
Halkın Adaleti adlı söz konusu eser, Endonezya‘nın 1967’den 1998’e kadar ülkeyi kontrol eden eski General Suharto yönetimindeki uzun ve acımasız diktatörlüğünün kurbanlarını anmak için tasarlanmış büyük bir pankarttan oluşuyor.
Hatırlatmak gerekirse Suharto rejimi, yarım milyon solcu ve komünist parti üyesini tasfiye etmiş, bu tasfiyelerle ilgili çıkan siyasi krizin sonunda Endonezya rejiminin hem CIA hem de İsrail’in gizli servisi Mossad ile ilişkileri olduğu ileri sürülmüştü.
Pankartta tasvir edilen karikatürlerden biri, dişleri ve kan kırmızısı gözleriyle, Nazi Schutzstaffel’in kısaltması olan Nazi SS amblemi taşıyan siyah şapkalı Ortodoks Yahudi bir figür. Diğeriyse, Mossad askeri gibi giyinmiş bir domuz figürü.
Pankartta yer alan iki figürün, çağdaş sanat sahnesinin beş yılda bir gerçekleşenen en önemli sergisinin, Documenta 15’in resmi açılışından birkaç gün sonra fark edilmesi büyük bir tarihi tartışmaya yol açtı. Tartışmaların çıkmasıyla kamusal alanda yer alan işin üstü örtüldü.
Bu yılki Documenta’nın küratörü Endonezya merkezli bir başka kolektif olan Ruangrupa da 23 Haziran’da yaptıkları açıklamada, “İşin gerçeği, antisemitizmin klasik klişelerini çağrıştıran figürleri tespit etmekte eksik kaldık” diyerek “bunun” onların “hatası” olduğunu kabul etti.
İşin yaratıcısı Taring Padi Kolektifiise çalışmanın neden olduğu tartışmalar için hemen özür diledi. Ve figürlerin antisemitik bir ışık altında görülmesini istemediklerini hatta hedeflemediklerini belirterek yanlış anlaşıldıklarını açıkladı.
Diyaloğun imkansızlığının yas anıtı mı? Yeni bir diyalogun anıtı mı?
Taring Padi, Documenta’nın resmi internet sitesinde yayınladıkları bildiride, “Bunun hiçbir şekilde antisemitizmle bağlantılı olması amaçlanmamıştır” dedi. Kapitalizmin ve askeri şiddetin bir eleştirisi olarak askerleri sıklıkla hayvan olarak tasvir ettiklerini ifade etti:
“Bu afişteki detayların asıl amacından farklı anlaşılmasından dolayı üzgünüz. Bu bağlamda verdiğimiz zarardan dolayı özür dileriz.”
Kolektif, çalışmanın derhal üstünün örtülmesiyle ilgili “büyük bir üzüntü” duyduğunu açıklamasına ekledi:
“Bu eserin üzeri örtüldüğü takdirde diyalogun imkansızlığının yas anıtı olur. Oysa bu anıtın yeni bir diyaloğun başlangıç noktası olacağını umuyoruz.”
İki tarafın özürleri ve eserin üstünün örtülmesi yeterli görünmeyecek gibi. Alman kamuoyu, kimi grup ve organizatörlerin yargılanması gerektiğini iddia ederek baskısını sürdürüyor.
Alman-İsrail Derneği başkanı Volker Beck, Alman muhafazakâr gazete Bild‘e, antisemitizmin Almanya’da bir suç olduğunu öne sürerek, sanat eseri hakkında savcıların dava açmayı planladığını söyledi.
Documenta Goebbels tarzı propagandayı teşvik ediyor
İsrail büyükelçiliği de Pazartesi günü Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Documenta Goebbels tarzı propagandayı teşvik ediyor” diyerek sergiye seslendi. Sadece tüm kırmızı çizgiler aşılmakla kalmadı, aynı zamanda paramparça edildi” dedi.
Kültürden Sorumlu Devlet Bakanı Claudia Roth, çalışmanın ve özrün “sadece” üstünün örtülmesinin kabul edilemez olduğunu ifade etti:
Joseph Goebbels
“Bu duvar resminin kaldırılması sadece bir ilk adım. Şimdi bunu başkaları takip etmeli: Yahudi aleyhtarı resim ögeleri olan bu duvar resminin ilk etapta oraya nasıl yerleştirildiğinin açıklığa kavuşturulması gerekiyor” dedi.
Kassel Friedrichsplatz‘da kopan fırtınaya bu olaya tepkiler büyüdükçe büyüdü.
Gözler Documenta’yı düzenleyenlere özellikle genel direktörü Sabine Schormann’a çevrildiğinde, Schormann yaptığı açıklamada, 30.000 metrekarelik sergi alanının tamamının ve 32 sergi yerinin daha dikkatle inceleneceğini söyledi.
Frankfurt’taki Anne Frank Eğitim Merkezi’nin müdürü Meron Mendel tarafından yönetilecek olan bu teftişler sırasında bazı mekanlar kapatılacak. Mendel ayrıca 29 Haziran’da gelişen olaylar yüzünden iptal edilen panelin tekrar düzenlenmesine başkanlık edecek.
“Antisemitik inceleme sırasında sergi mekanları kapatılacak”
Schormann, “Antisemitik tasvirler kaldırılacak. Gerekli görülürse diğer işler için de uygun bir tartışma yürütülecek. Ayrıca bireysel olarak sanatçıları davet etmeme hakkımızı da saklı tutuyoruz” dedi.
Her iki son açıklama da, bu olayın, Almanya’nın Kassel kentinde 100 günden fazla süren Documenta 15’te yer alan diğer 1500 sanatçı ve kolektifi çoktan gölgede bıraktığını gösterdi.
Büyük tepkiye yol açan pankarttaki iki antisemitik figür yuvarlak içinde