Çocuğuyla, konuşan bir fare hikayesini izlemeye çalışan bir sanat tarihi uzmanı filmde, fonda ne farketti dersiniz? 1928’den kayıp bir Macar tablosu…
Filmlerde fare sanatsal açıdan ne kadar beklenmedik bir ilham perisiyse, konuşan bir fare hakkındaki bir Hollywood filminde, Macar modernist bir avangardın kayıp tablosunu bulmak da o kadar beklenmedik bir olay.
Ama işte aynen böyle oldu; Macar ressam Róbert Berény’nin 1927-28 yıllarına ait çalışması “Sleeping Lady with Black Vase,” (Siyah Vazoyla Uyuyan Kadın), bir sanat tarihçisi tarafından Stuart Little filminde fonda duvarda asılı fark edildi.
Berény, Macar avangard grubu olan Sekiz’in bir parçasıydı. Yirminci yüzyılın başlarında kısa bir süre aktif olan grup, üç sergilik bir seride Favizm ve Kübizm gibi modern sanatsal tarzları Macaristan’a getirmişlerdi. Berény ile ilgili internette ve İngilizce fazla bilgi olmamakla birlikte 1918-1919’da, Berlin’e kaçmasından bir yıl kadar önce Macaristan’da gerçekleşen demokratik bir cumhuriyet kurma girişiminin içinde yer aldığı; 1926’da Macaristan’a dönüp 1953’teki ölümüne dek orada yaşadığı biliniyor (kaynak: Wikipedia)..
“Uyuyan Kadın,” 1928’de bir sergide gösterilmiş ve adı bilinmeyen biri tarafından satın alınmış. Stuart Little’da tabloyu tanıyan sanat tarihçi Gergely Barki’ye göre tablo, 2. Dünya Savaşı sıralarında ülkeyi terk etmiş. 20.yüzyılın savaşları, devrimleri, hayhuyu içerisinde pek çok Macar şaheseri yitmiş gitmiş; dünyaya dağılmış.
Barki, 2009’da televizyonda kızıyla Stuart Little izlerken tesadüfen fark ettiği bu parça ile ilgili Sony ve Columbia Pictures çalışanlarına e-maillar yazmış ama iki yıl boyunca yanıt alamamış. Nihayet bir set çalışanı kendisine ulaşıp tabloyu Kaliforniya’da bir antikacıdan çok ucuz bir fiyata aldığını söylemiş. O da tabloyu bir koleksiyoncuya satmış. 13 Aralık’ta Budapeşte’de açık artırmaya çıkacak tablonun bulacağı değer merak konusu.
*Yazının orjinali 2 Aralık 2014’te Hyperallergic’te Jillian Steinhauer imzasıyla yayınlandı.
Çeviri ve derleme:Hale Eryılmaz
