Anadolu Kültür çocuk çalışmaları kapsamında bir araştırma raporu yayınladı. Rapor, son beş yıllık süreçte Batman, Diyarbakır, Mardin, Şırnak ve Van’da yaşanan çatışmalı süreçlerin çocuklar üzerindeki etkilerinin giderilmesine yönelik psikososyal destek çalışmalarında sanatın rolüne odaklanarak herkesin erişimine açık önemli bir kılavuz ortaya koyuyor.
Anadolu Kültür’ün “Taş, Kâğıt, Makas: Çatışma Dönemlerinde Çocuklara Yönelik Psikososyal Destekte Sanatın Rolü” başlıklı araştırma raporu, halen Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmet Doktora Programı’nda çalışmalarına devam eden Uzman Psikolog Ebru Ergin ve yine Hacettepe Üniversitesi mezunu, çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı aktivist- yazar Ezgi Koman tarafından kaleme alındı. Fisa Çocuk Hakları Merkezi’nden Ergin ve Koman’ın yürüttüğü araştırma kapsamında, Temmuz 2020 – Nisan 2021 tarihleri arasında 5 ilde 33 farklı kurumdan 42 temsilci ve bireysel çalışma yürüten 16 kişi olmak üzere toplam 58 kişi ile anketler ve derinlemesine görüşmeler gerçekleştirildi. Çocuklarla sanat çalışmaları yürüten sivil toplum örgütleri, sanat kuruluşları ve kamu kurumu temsilcilerinin yanı sıra, çok sayıda eğitimci ve aktivist de görüşülenler arasında yer aldı.
“Çatışma süreci sonrasında belirgin psikososyal sorunlar var”
Araştırmada, çocuklara uygulanan psikososyal destek programlarında sanatı araç olarak kullanan kurumlar ve stratejiler ele alındı, mevcut ve olası ihtiyaçlar tanımlandı, sanatın bu çalışmalarda nasıl ve ne ölçüde kullanıldığı, çocukların iyileşme süreçlerine etkileri, uygulamada yaşanan zorluklar ve bunların nedenleri saptandı. Raporda, katılımcıların gözlemleri ve yürüttükleri çalışmaların devamına ilişkin ihtiyaç ve önerileri de yer aldı. Araştırma, tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 küresel salgın döneminde yapıldığı için raporda bu dönemin çocuk çalışmalarına etkisine dair gözlemler de bulunuyor.
Raporun yazarlarından Ebru Ergin araştırmadan elde edilen bilgiler ışığında çocukların çatışma süreci sonrasında çok belirgin psikososyal sorunlar yaşadığına ilişkin somut kanıtların olduğunu vurguluyor ve şöyle devam ediyor: “Bunların başında iletişim sorunları, yoğun içe kapanma, eğitim ve etkinliklerde ortaya çıkan şiddet ve kayıp içeren görseller, çatışma sürecinin çocukların anılarında yoğun bir şekilde var olması, çocukların kendilerini ve duygularını ifade etme becerilerinin gerilemiş olduğunun gözlenmesi, yüksek sese karşı gelişen aşırı duyarlılık ve rahatsız olma durumu, okula ve sosyal etkileşimlere ilgilerinin azalması, oyun ve diğer aktivitelerin konusunun ağırlıklı olarak savaş ve şiddet olması geliyor.”
Yazarlardan Ezgi Koman ise çatışmalı ortamların çocuklar üzerinde yarattığı travmatik etkilerde sanatın gözle görülür bir iyileşme, olumlu bir dönüşüm yarattığını söyleyerek ekliyor; “Çatışmalardan etkilenen çocuklar için yürütülecek psikososyal programların yaygın bir şekilde uygulanmasının ve bu programlarda sanata yer verilmesinin önemini anlatmaya çalıştık. Sanat etkinliklerinin çocuk çalışmaları alanında daha görünür olması ve yaygınlaşması için kişi ve kurumlara fon desteğinin yanı sıra içerik ve yöntemsel açıdan güçlendirici ve kolaylaştırıcı eğitimler verilmelidir. Bu çalışmaların etkisini artıracak, karşılaşılan zorluklarla baş edilmesini kolaylaştıracak ve sanat çalışmalarının öneminin anlaşılmasına yardımcı olacak stratejiler geliştirilmelidir.”
“Yol gösterici olmasını diliyoruz”
Anadolu Kültür’ün yürüttüğü ve bu raporun hazırlanmasına da vesile olan Çocuk Çalışmaları için Destek Programı’nın koordinatörü Derya Bozarslan; “Bu raporun; çocuk çalışmaları alanında genel stratejilerin belirlenmesi ve kurumların doğru bir çerçevede desteklenmesine vesile olacağını, bu alandaki literatüre ve kurumların pratiklerine katkı sağlayacağını umut ediyoruz,” diyor ve ekliyor: “Raporun, kapasite geliştirme programlarının daha kapsamlı biçimde yürütülmesi, özgün içerik üretimi ve kurumsal destek çalışmaları için hem Anadolu Kültür’e hem de bu alanda faaliyet gösteren diğer kurumlara ve saha çalışanlarına yol gösterici olmasını diliyoruz.”
Bozarslan, bu araştırma ile mevcut durumu ve dönüşümleri görmeyi, çocuk hakları ve çocuk çalışmaları alanında kayıpları ve kazanımlarıyla son beş yılı değerlendirmeyi amaçladıklarını vurguluyor.
Anadolu Kültür’ün Friedrich-Ebert-Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği tarafından desteklenen “Taş, Kâğıt, Makas: Çatışma Dönemlerinde Çocuklara Yönelik Psikososyal Destekte Sanatın Rolü” başlıklı raporu Türkçe ve Kürtçe iki dilde basıldı.*
Rapora ulaşmak için tıklayın.