Toplumda dinin öneminin azalması, uzun bir süredir bireysellik ya da küreselleşme kadar durdurulamaz görünüyordu. Ancak, küreselleşmenin etkileriyle dönüşüme uğramış dünyada, özellikle 11 Eylül’den sonra din ve ruhanilik toplumun her alanında belirginlik kazandı. Bu durum çağdaş sanatta da geçerli mi? Konuyu uzmanlarına danışan ArtMAg dergisinin yazısını kısaltarak yayınlıyoruz.
Thomas Bayrle
Benim bakış açıma göre, evet bir rönesans söz konusu – çünkü yeni kavrayışlar ve bağlantılar yapılıyor. Eskiden her şey ayrıyken durum artık her zaman böyle değil! New Age’le de bir alakası yok bu durumun – ama bir geri adım da değil aynı zamanda. İlkesel olarak zıt olan şeylerin her şeye rağmen sonuçta öyle olmadığı gerçeği ile ilgili…
Thomas Bayrle sanatçı. Son Documenta’da yer alan yerleştirmesinde tespihlerle duaları birleştirmişti.
Anselm Franke
Dini konularla uğraşmak gibi bir hareket olsa da şu an için çağdaş sanat içinde dinsel bir dalgadan sözedilemez. Bu önemli bir fark. Dinle olan tarihi kırılma sürüyor. Yine de mistik deneyimler, hem bir tema hem de deneyim olarak sanatçılar için çok önemlidir. Ancak bu da yeni bir şey değil. Kavramsal sanatçıyı mistik ilan
Anselm Franke, Berlin’s Haus der Kulturen der Welt’in küratörü.
Jörg Heiser
Sanat ve din birbirinin antitezidir, su ve yağ gibi (emülsiyonlar maruz görülmelidir). (Kurumsal) din sanatı tanıdığı ölçüde laikliğe yönelir. Mistisizm, ruhanilik bugün sanatta belli oranda rol alsa da bu sanatın dine meylettiği anlamında gelmez. Aksine, aynı ruhani ihtiyaçları, inançtansa şüphenin daha ziyade hakim olduğu bambaşka bir sistemde içine alır.
Jörg Heiser Frieze dergisinin editörlerinden ve Frieze d/e’nin yayıncısı.
Silvia Henke
Dini sanat tabudur! Dini sanat kiliselerde, tarihi müzelerde, belki Avrupalı olmayan müzelerde ya da kafası karışık sanatçıların mahalinde bulunabilir; ama önemli sanat tapınaklarında dini sanatı bulamazsınız.
Bireysel sanatçılar kişisel bir “dinsellik” üzerinde hak iddia etmeye istekli görünse de dinsel semboller, temalar, gösterilerle dolu çağdaş sanat sergileri, kendilerini dinsel değil kültürel bir olay olarak görür.
Tanrıya inancı sanata inançla değiştirmek bir hiledir, dinin sosyal ve ahlaki meselelerinden kurtulmanın bir yoludur.
Silvia Henke Lucerne Üniversitesi’nde kültür teorileri profesörü.
Christian Jankowski
Umarım öyle değildir. Dinsel sanattansa din ile ilgili sanat daha çok ilgimi çekiyor, tıpkı ticaretle ilgili sanatın ticari sanattan daha fazla ilgimi çekmesi gibi.
Christian Jankowski sanatçı ve aynı zamanda Stuttgart’ta Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nde heykel profesörü.
Brigitte Werneburg
Şu muğlak dinsel kelimesini din olarak algılarsam çağdaş sanatta inanç ya da dine dair bir Rönesans göremiyorum. Böyle bir Rönesans olsa toplumsal cinsiyet politikaları çağdaş sanatta bu kadar önemli bir rol oynayabilir miydi? Bildiğim hiçbir din eşcinselliği kabul etmez, örneğin.
Brigitte Werneburg taz, Berlin’de sanat editörü.
Beat Wyss
“Dünya sanatı”nın tarihdışı kavramsallaştırmalarının aksine sanatsal etkinlik, “sanat sisteminin dört erdemi” diye adlandıracağım toplumun başarılarına dayanır: 1) bireye saygı; 2) toplum içinde çalışmaya verilen değer; 3) ticaretle ilgili açık pratikler; ve 4) kamusal alanda konuşma özgürlüğü. Bunlardan biri bile eksikse sanat tehlikede hatta olanaksız kılınmış demektir. Küreselleşen sanat piyasası dinle ilgisi olmayan birinin Tanrı ve laiklik üstüne konuşabileceği tek sistemdir. Çağdaş kozmopolit sanat, uluslararası bir din olma sürecine girmiştir.
Kozmopolit bir sanat olarak din, bu sınırları aşar çünkü toplumlar küreselleşmeden önce kurulması mümkün değildir. Sanatın pratik amacı politik eylemde değil, politik bilincin estetik yollarla güçlendirilmesinde bulunur. Sanat bireyin haklarının yanındadır. Sanat politikası, “hayır” diyebilme kudretini kullanmaktan ve böylece hoşgörüyü açıkça ilan etmekten geçer. “Hayır” deme kudreti, açık toplumun temelidir ve sanat sergileri bu temelin pratiüe dökülebildiği alanlardır.
Beat Wyss sanat tarihçi ve Karlsruhe Tasarım Akademisi’nde sanat çalışmaları ve medya felsefesi profesörü.
Derleme ve çeviri: Hale Eryılmaz
