…Zaman ve mekânda gerçekleşen dönüşümler nedeniyle Türkiye’de de tüm dünyada olduğu gibi hem sanatçılar hem de izleyiciler için çağdaş dünya ve çağdaş sanat bağlamında yeni küresel bir kültürel içkinlik alanı söz konusu…
…Zaman ve mekânda gerçekleşen dönüşümler nedeniyle Türkiye’de de tüm dünyada olduğu gibi hem sanatçılar hem de izleyiciler için çağdaş dünya ve çağdaş sanat bağlamında yeni küresel bir kültürel içkinlik alanı söz konusu…
Akbank Contemporary Artists Prize Exhibition
Akbank Günümüz Sanatçıları Ödülü Sergisi
Akbank Güncel Sanaçılar Ödülü Sergisi
Akbank Çağdaş Sanatçılar Ödülü Sergisi
Bir isim ve üç farklı çeviri. Bu çevirilerden bir tanesi kullanıldı. Güncel sanat mı çağdaş sanat mı tartışmasında üçüncü bir sözcük: Günümüz. Muhtemelen anlam bakımından contemporary sözcüğünün Türkçe’ye en doğru çevirisi. Fakat contemporary art dendiğinde karşılık bulduğu kültürel çerçeve ve kuramsal boyut onu tarihsel bir sürecin parçası olarak özel bir konuma taşıdığı için özel bir ada gereklilik duyulduğu izlenimi veriyor. Kuşkusuz bir kopuş ve yeniden adlandırma söz konusu, sanatsal üretim ve daha sonra bunun contemporary olarak kuramsallaşması. Bununla birlikte Türkiye’de contemporary art için bu çevirilerden hangisinin daha doğru olduğu ve kullanılması gerektiği pek o kadar önemli bir mevzu değil, önemli olan çevirinin kendisi. Burada kast edilen sadece sözcüğün çevirisi değil bir tek, kültürün çevirisi ya da contemporary için kültürel içkinliğin ne boyutta olduğu.
Diğer taraftan küreselleşmiş bir dünyada contemporary olmayan bir yer bulmak ne kadar mümkün? Bir önceki dönemde modern olanlar vardı ve modern olmayanlar. Bugün ise dünyanın her noktasında şimdi ve burada olan her şey ister istemez contemporary, “günümüz”ün ekonomi-politiği ve sosyoloji-politiğinin dinamikleri modern emperyalizmin çizgilerinin ötesinde çılgınca yeni mekaniklerle işliyor ve böylece güncel durumumuzun, içinde bulunduğumuz çağdaş dünyanın ve günümüzün anlatıları oluyor contemporary art. Akbank Günümüz Sanatçıları Sergisi küratörü Irina Batkova serginin el katalogu için yazdığı yazıda “Bu sergi çağdaş sanatçıyı, dinamikleri sosyal ve politik çalkantılarla belirlenen ve geleceğin giderek daha öngörülmez gibi durduğu bir dünyada bir kâşif olarak ortaya koymaktadır” diyor. Ve sonrasında ismi Future Passed (Geçmiş Gelecek) olarak konmuş serginin ana teması zaman kavramı üzerinde duruyor. Geçmiş, şimdi ve geleceği aynı anda kapsayan bir zaman biçimi ortaya koyup sanatçıyı bu kaybolmuş zamanın ruhunun peşinde bir kâşif olarak konumlandırıyor. Contemporary böylece anlamı ve formel sınırları kayıp bir zaman olarak tekno-kapitalizmin ürettiği arzu yoğunluğunda melankoliye bile hiç fırsat vermeden doğrusal zamanı ve geometrik mekanı alt eden belirsizliklerin iktidarında bir yaşama biçimine dönüşüyor. Bir diğer nokta da küreselleşmenin kültürlerin kendi iç dinamiklerinin semiyotiğinden oluşan hafızaya dayalı zamanı ortadan kaldırıp dünyanın her yerinde aynı döngüsel şimdi ve buradayı yaşatması. Bu da önemli bir nokta çünkü artık dünyanın hiçbir yeri sadece orası değil. Ve galiba artık sanatçı da sadece “kendi kültürünün” dinamiklerinden beslenen ve bir tek onu üreten bir kimse değil.
Yine de çağdaş insanın yeni yaşam biçimlerinden ve günümüzün toplumsal dinamiklerinden yola çıkılarak bir sanat ürünü olarak neyin contemporary olarak belirlenebileceğine dair bir takım veriler ileri sürülebilir. Bunu sergideki eserlerden yola çıkarak yaptığımızda en belirgin örneğini Burak Eren Güler’in İsimsiz interaktif yerleştirmesinde görebiliriz. Bir eserin malzeme ve fikir ve estetik yapısı ne olursa olsun interaktif olması günümüzün toplumsal hayatında karşılık bulan bir yaklaşım. Bunun nedenlerinin başında da artık okuma ve yazma biçimlerimizin değişip giderek daha interaktif bir pratik kazanmış olmasını ileri sürebiliriz. Bu beğenileri dönüştürebilecek güçte bir etken. Yine sergideki bir diğer interaktif eser olan Doruk Kumkumoğlu’nun Kazı eseri -fakat bu sefer sensörler ve titreşim motorlarıyla- aynı nedenden ötürü günümüzü yansıtan bir eser.
Derya Kazan’ın REC eseri mekânın ortasına arzuyu işaret eder şekilde yerleştirilirken, Kıvanç Martaloz İç İçe Serisinden video yerleştirmesinde kimliklere değgin geçiş ve dönüşümleri işliyor. Arzu ve kimlikler de çağdaş dünyanın başat konu başlıklarından ikisi. Gül Akpınar’ın İsimsiz dijital kolajı ve Osman Demir’in Belleğin Yaşamı 2 inkjet baskı fotoğrafı teknolojinin sağladığı imge yoğunluğunda imgenin içinde yarattıkları yapı-bozumlarıyla fotografik imgede yeni olasılıkları ve görme alanları yaratıyor. Çağdaş insan yoğun fotoğraf trafiğinde yaşarken üretilen bu tarz eserlere cevap verebilecektir. Hakan Dağdelen’in dil ve mekan bağlamında oluşturduğu fotoğraf serisi 1.Set.Dil yerleştirmesi mekanın semiyotiğini sorunsallaştırırken küratör eliyle bu yerleştirmeyle ilişki kurularak konulduğu belli olan karşı duvarda yer alan Özge Parlak’ın 5 Numarada kim yaşıyor? eseri mekana dair ayrıntılar üzerine kurulu bir hikaye anlatıyor. Ayşenur Ceren Asmaz da Uykudan Önce’yle malzeme ve çizgilerde bir zaman yolculuğu gerçekleştirip köklere bir geri dönüş gerçekleştiriyor gibi.
Bu çalışmalardan neredeyse hiçbiri sadece Türkiye sanat tarihi ve sosyolojisiyle değerlendirebileceğimiz çalışmalar değil. Yukarıda sözünü ettiğimiz küresel insan ve onun toplumsal dinamikleriyle ilişki kuran eserler. Uzunca bir dönem yani Türkiye modernleşmesi boyunca genel olarak toplumun Avrupa-merkezci ya da Avrupa-merkezli sanata içkin bir cevabı mümkün olamadı. Hatta aydın ve sanatçılarda dahi Avrupa-merkezci kültürel emperyalizme verdikleri cevaplar çerçevesinde paradokslarla dolu bir süreç gerçekleşti. Bugünse yukarıda sözünü ettiğimiz zaman ve mekânda gerçekleşen dönüşümler nedeniyle Türkiye’de de tüm dünyada olduğu gibi hem sanatçılar hem de izleyiciler için çağdaş dünya ve çağdaş sanat bağlamında yeni küresel bir kültürel içkinlik alanı söz konusu. Sonuç olarak çağdaş sanat çağdaş dünyayla alakalı.
Eğer söylemek gerekirse son olarak hiçbir önem atfetmemekle birlikte bir alışkanlık olarak çağdaş sanat terimini kullanmayı tercih ederim.
Akbank Günümüz Sanatçıları Sergisi 30 Temmuz’a kadar Akbank Sanat‘ta.
