İstanbul Devlet Opera ve Balesi, Rus besteci P. İ. Çaykovski’ nin 1891 yılında bestelediği son eseri olan, küçük Alman kız Clara Stahlbaum’un yeni yıl hediyesi olarak aldığı fındıkkıran oyuncağı ile ilgili rüyalarının konu edildiği büyü-masal tarzı bir yılbaşı klasiği Fındıkkıran balesinin prömiyerini 27 Aralık 2023 akşamı, Atatürk Kültür Merkezi – Türk Telekom Opera Salonu’nda gerçekleştirecek. Biletleri satışa çıkar çıkmaz biten prömiyer için tüm hazırlıklar tamamlandı.
Alman yazar E. T. A. Hoffmann’ın değişik ülkelerdeki benzer halk öykülerinden yola çıkarak 1816’da yazdığı ‘’Fındıkkıran ve Fareler Kralı’’ adlı öyküyü, ünlü Fransız yazar Alexandre Dumas (père); hikayenin kasvetli havasını yumuşatıp bir masal havasına dönüştürerek, uyarlama ve çeviri şeklinde 1844’te yayımlamıştır.
St. Petersburg‘daki Krallık Tiyatroları’nın 1890’larda yönetmeni olan Ivan Vsevolozhsky, Dumas’nın Fındıkkıran öyküsünün iyi bir bale eseri olabileceğini düşünmüş ve Çaykovski’den bu konu üzerine bir bale bestelemesini istemiştir. Çaykovski’nin, Krallık Tiyatrosu’nun bale yönetmeni Fransız asıllı ünlü koreograf Marius Petipa’nın hazırladığı detaylı libretto üzerine bestelediği Fındıkkıran balesinin dünya prömiyeri 18 Aralık 1892’de yapılmış ancak başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Bu başarısızlığa rağmen sonraki yıllarda çeşitli koreografların eserde düzenlemeler yaparak yeniden sahnelemeleri sayesinde bale, kaybolup gitmekten kurtulmuştur.
Günümüzde ise eser, özellikle bir yeni yıl klasiği olarak dünyadaki bütün bale topluluklarının repertuvarında değişmez bir yer almakta ve sahnelendiği zamanlarda kapalı gişe olmaktadır. İstanbul Devlet Opera ve Balesi’nin bu yıl sahneleyeceği Fındıkkıran balesinin koreografisi Mehmet Balkan’a (M.Petipa – L.Ivanov’ dan sonra) ait. İki perdelik eseri Lale Balkan sahneye koyuyor. Skoda’nın kostüm sponsoru olduğu Fındıkkıran, Ocak ve Şubat aylarında da bale severlerle buluşmaya devam edecek.
P. İ. ÇAYKOVSKİ – FINDIKKIRAN– Bale 2 Perde
Reji ve Koreografi: Mehmet BALKAN
Orkestra Şefi: İbrahim YAZICI / Zdravko LAZAROV
Sahneye Koyan: Lale BALKAN
Dekor: Tayfun ÇEBİ
Kostüm: Sevtaç DEMİRER
Işık: Taner AYDIN
Video Prodüksiyon: Ahmet ŞEREN