İstanbul’da hava sıcaklığı bunaltsa da akşam serinliğinde müzik de susmuyor, şiir de. Bütün karmaşasına karşın İstanbul bir dünya kenti olma kararlılığını sürdürüyor.
Şiirleri onlarca dile çevrilmiş has şairlerimizden Nurduran Duman, Türkiye’yi temsilen katıldığı, bu yıl Kolombiya ve Venezuela’da düzenlenen Dünya Şiir Hareketi (World Poetry Mouvement -WPM) toplantısından İstanbul’a Çinli iki şairle döndü ve Kuzguncuk’taki Hugin ve Munin’de bir Çin Şiiri Akşamı düzenledi.
Dünya şiirinin önemli bir ismi olan Çinli şair Yang Lian ve genç yetenek Çao Shui şiirlerini Çince okudular. Hugin ve Munin, Sanat Kültür ve Sanat Paylaşım Platformu’nun ağaçlı bahçesinde düzenlenen toplantıda ilk kez Çince şiir dinleyen katılımcılar, bundan ilginç bir tat aldılar. Yang Lian’ın vurguladığı gibi, şiir dilin müziğidir!
Tabii bununla kalınmadı, Nurduran Duman da o şiirlerin Türkçelerini, daha doğrusu Türkçeleştirdiklerini okudu bize. Çünkü yine bir soru üzerine Yang Lian’ın yanıtı gibi, “şiiri tercüme ederken duyguyu çevirirsiniz. Tıpkı bir ağacın yerini değiştirmek istediğiniz zaman o ağacı dilim dilim kesip başka yere dikemeyeceğiniz gibi mot a mot, yani kelimesi kelimesine çeviremezsiniz. Onun anlattığını, duygusunu çevirirsiniz.”
Yang Lian, yasaklı olduğu için Londra’da yaşıyor. “Denizin Kıpırtısız Durduğu” şiirinin birkaç satırında da ülkesindeki insan haklarına yapılan baskıyı şöyle anlatıyor:
“Şairin kesilip atılmayan parmağı yoktur
Usul usul yanar beyaz sayfalar arasına yerleştirirken güneşi
Dile dökerek sözle anlatılmaz korkuyu”
Toplantının diğer şairi Çao Shui’nin şiirleri de çok çarpıcı. Onları da Türkçeye İngilizcesinden Nurduran Duman çevirmiş. Çao Şhui, Çin’de yaşıyor. Toplantıda bu nedenle kendisine sorulan siyasi soruları, dönüşünde sorun yaşamaması için, Nurduran geçiştiriyor.
Şiirin siyasi görüşü var mıdır? İktidarın sevmediği için ülkesine sokmadığı Yang Lian bile “şiirin solcusu, komünisti yoktur, şiir duygudur, gönülden gelir, gönle hitap eder. Nazım Hikmet’e de aslında komünist diyorlar ama komünist değildi, duygu insanıydı.” diye yanıtlıyor soruyu. Yang Lian’ın Çin komünizminden ve Kültür Devrimi’nden çektiklerini düşününce özgürlük ve insan hakları konusunu sağa sola bağlamak anlamsız. Bunu edebiyat ortamında tartışmıyoruz bile. Çao Şhui de Yang Lian’ın annesinin ölümünden sonra yazdığı şiirine karşılık kendisinin de annesine ithaf ettiği bir şiirini okuyor. Bir iki şiiri daha, izleyicileri çok etkiliyor. Ardından kendisine destek çıkan Nurduran’a da bir jest yapıyor Çao Shui ve ona Çin’den getirdiği gümüş bir madalya takıyor, Dünya Şiir Hareketi adına.
Bozcaada’da Şiir Okumaları
Nurduran Duman, Çinli şair arkadaşlarını ertesi gün Çanakkale’nin karşısındaki Bozcaada’ya götürdü. Bozcaada’da 5-6 Ağustos’ta 22 yıldır Haluk Şahin tarafından sürdürülen, Cevat Çapan’ın destek verdiği Homeros Okuması’na katılacak şairler, daha önce pek çok dilde okunan Homeros’un İlyada’sını bu kez Çince okuyacaklar. Oralarda olanlar bu etkinliği kaçırmasınlar.
