Görsel sanatlarda yapay zekanın kullanımı gün geçtikçe artarken yapay zeka uygulaması Lensa, sanat hırsızlığı yapmakla suçlanıyor. Sosyal medyada yer alan dijital sanatçılara göre Lensa, uygulamasında “Stable Diffusion” adlı bir model kullanarak, kullanıcılarının çalıntı sanat eserleri sayesinde “sihirli avatarlar” yaratmalarını sağlıyor.
Fotoğraf-video düzenleme uygulaması olan ve şu sıralar oldukça popüler (App Store’da 1.) Lensa AI, sanat hırsızlığıyla suçlanıyor. Konu hakkında Washington Post’a konuşan illüstratörler ve dijital sanatçılar Lensa’nın yeni özelliği “Magic Avatars” ile, izinleri olmaksızın eserlerini kullandığını söyledi. Gazeteye konuşan sanatçılardan John Lam, “Pek çok kişinin bu avatarlar aracılığıyla en iyi öz benliklerini bulduğunu gördüm.” diyerek Lensa’nın bu “yaratımını” pek çokları gibi hırsızlık olarak nitelendiriyor.
Lensa bu “sihirli avatarlar” için Stable Diffusion adlı modeli kullanıyor ve bu model LAION-5B adlı bir veri tabanından besleniyor. Lam’a göre, yapay zeka araştırmacıları tarafından kurulan bu veri tabanı internette yer alan sanatçılara ait milyonlarca çalışma da dahil, çeşitli veri, görsel ve sanat eseri topluyor. Toplam sayısı yaklaşık neredeyse 6 milyarı bulan bu görseller başlıklarla eşleştiriliyor. Bu eşleştirmeler sayesinde de Stable Diffusion modeli “Magic Avatars” gibi içerikleri nasıl üreteceğini öğreniyor.
LAION-5B kar amacı gütmeyen bir kuruluş ve Stable Diffusion modeli de açık kaynak barındırıp herkes için ücretsiz olduğu için, telif haklarına rağmen bünyelerinde bu resimleri barındırmak yasadışı değil. Bu veriyi kullanarak avatarlar üreten ve bundan para kazanan Lensa içinse durum daha karışık. Uygulamanın geliştiricisi olan Prisma labs‘in iddia ettiğine göre kullanıcılar yukarıda bahsi geçen veri tabanı için değil, “çalışma kiti” için ücretlendiriyorlar.
John Lam, Instagram
“Black Mirror’dan bir bölüm sanki”
John Lam, teknoloji yasalardan daha hızlı geliştiği ve henüz yapay zekanın telifli bir eseri alıp yeniden üretmesine karşı yasal bir yaptırım olmadığı için sanatçılar olarak “bir gri noktaya” adım attıklarını düşünüyor:
“Oldukça erişilebilir ve çağrıştırıcı olan Magic Avatars’ın, kamuoyunun bilgisayar tarafından üretilen bu görsellere tepkisinin nasıl olacağını görmek açısından bir test olduğu çok açık. Sanki bir Black Mirror bölümü.”
Gazeteye konuşan bir başka sanatçı Lauryn Ipsum ise yapay zekanın bu avatarları üretmiş olabileceğini kabul ediyor ama bu yaratımı besleyen; renk paleti, fırça izi, doku, stil gibi elementlerin rızası alınmadan ve ücreti ödenmeden kendisi gibi sanatçılardan alındığını söylüyor: “O avatarları görmek karnıma yumruk yemişim gibi hissettirdi, bu sanatta hızlı moda gibi bir şey.”
Instagram hesabından konuyla ilgili paylaşım yapan illüstratör Megan Schroeder ise, Lensa’nın boykot edilmesi ve kendisi gibi diğer mağdur sanatçılara destek çıkılması için çağrıda bulundu:
“Öncelikle uygulamanın yaptığının bu olduğunu bilmiyorduysanız yanlış hiçbir şey yapmadınız. SD (Stable Diffusion) modelin korkunçluğu bir yana bu durum, yapay zekanın rızası olmaksızın kullandığı sanatın, sanatçıya zarar verebileceğini toplumun öğrenmesi için müthiş bir öğrenme fırsatı. Bir “kar amacı gütmeyen” proje rıza ve ücret olmaksızın bunları kullansın yeteneklerimizi ve stilimizi geliştirebilmek için durmaksızın çalışıyoruz. Yapay zeka sanatın özünde kötü olduğunu düşünmüyorum ama ne zaman ki sanatçılar konunun dışına itilirse bu emeği suistimal etmek oluyor.”
