Türkiye teröre en sık hedef olan ülkelerden biri. Yaşanan birçok negatif gelişmenin yanında turizmde yaşanan sıkıntıların kaynağında da terörün etkisi var. El Kaide ve IŞİD adları son yıllarda gündemde gitgide daha öne çıkıyor. Başlıktaki “Uluslararası sanat piyasası terörizme yardım ediyor” yargısı ise bize ait değil. Inside Sources’ın haberine göre, Avrupa ve Amerika’nın süper zengin sanat koleksiyoncuları bilerek ya da bilmeyerek teröre destek oluyor. Çünkü bu kişiler savaş alanlarındaki tarihi eserleri ve sanat eserlerini El Kaide ve IŞİD gibi gruplardan satın alıyorlar. Sanatın kara borsası yıllardır kanun koyucuları uyuşturucu kadar zora sokan bir alan. Bahsi geçen iddiaları Amerikan kongresine taşıyan ise ABD İçişleri Bakanlığı ve Smithsonian.
Tarihi eser kaçakçılığı dünyanın henüz yüz yüze kaldığı bir sorun değil. Osmanlı döneminde Yunanistan’daki Parthenon’un mermerlerinin Londra’daki British Museum’a nasıl taşındığını biliyoruz. Anadolu’dan benzer şekilde giden, bir kısmı iade edilse de pek çoğu geri dönmeyen birçok kaçak eser var. İkinci Dünya Savaşı’nda ise Naziler, Yahudilerin özel koleksiyonlarından ve kamuya açık müzelerinden birçok eseri sattı. Bunların bir kısmının halen nerede olduğu tespit edilemiyor.
Palmira, Suriye
Medya görmüyor, müzayede evleri görmezden geliyor
Ana akım medya IŞİD’in Suriye’deki Palmira antik kentini ya da Irak’taki Nuri Camii’ni yok etmesi, Taliban’ın Afganistan’daki Bamiyan Budalarını havaya uçurması gibi gelişmelere manşetten yer verse küçük çaplı kaçakçılık düzenli olarak her gün devam ediyor. Hatta bu eserler New York ve Londra’nın “seçkin” müzayede evlerinde beliriyor.
Smithsonian Enstitüsü adına kongrede şahitlik eden Brian Daniels’ın açıklamalarına göre, IŞİD ve El Kaide’nin bu alışverişlerden elde ettiği gelir milyarlarca dolarla ölçülüyor. Terörist gruplar bulundukları bölgelerdeki hırsız ve kaçakçıları müzeleri ve arkeolojik alanları soyamaya teşvik ediyor ve gelirden nemalanıyorlar. Eserlerin ortaya çıkması için bir süre beklense de özel koleksiyonlara ulaşması pek vakit almıyor. Çalınan mallar Endonezya, Tayland, Singapur gibi Güney Asya ülkelerine ulaştırılıp oradan Amerika, Avrupa, Çin ve Arap ülkelerinin büyük sanat merkezlerine taşınıyor. Uzman, asıl problemin bu meseleye kara para aklama operasyonu olarak değil bir ticaret meselesi olarak bakılması olduğunu söylüyor.
Müzayedeciler içinse en zoru belgeleri olmayan bir eserin nereden, ne yolla geldiğini bilmenin imkansız olması. Sotheby’s gibi birçok dev bu nedenle yıllardır yasa dışı sanat eseri ticaretine göz yummakla suçlanıyor.