Sanatatak “2023 Nasıl Geçti” serimizin bu bölümünde sergilere, yeni keşiflere ve defilelere odaklanıyoruz.
Koleksiyoner Hakan Çarmıklı 2023’te sevdiği işlerini koleksiyonuna kattığı sanatçılar:
- Alican Leblebici
- Fırat Engin
- Vahap Avşar
- Pınar Baklan
- Melike Kuş
- Ateş Alpar
Sanatatak Genel Yayın Yönetmeni Ayşegül Sönmez’in 2023’ü:
- 2023 yılının ilk ayında “Time is Love” sergisini yazıp yönettim. Ortaköy Kethuda Hamamı’nı hem bir sergi hem de performans alanı olarak kurguladık. Konserler, deneysel tiyatrolar, sanatçı konuşmalarıyla iç içe geçen sergi benim için çok tatmin edici oldu. Horoz Lojistik’in katkısıyla yaptığım sergide, serginin sanatçıları Emel Erdem, Deniz Üster ile çalışmak çok ilham vericiydi. Bu sergi sayesinde Serkant Hekimci’nin fotoğraflarını keşfettim. Onun nasıl duyarlı bir imge avcısı olduğunu fark etmek büyük keyifti. Pınar Marul, Burak Ayvazoğlu da sergi için yeni kkeşiflerimendi.
- 2023 boyunca Erdoğan Kaplan, Tayfun Gülnar, Nadan, Bawer Doğanay’ı stalk ettim.
- Ve yılın sonuna doğru bir keşif daha… Jerry Saltz sağ olsun, J’ammapelle Macid…
- Onun dışında 2 sergi bence yıla damgasını vurdu. Yapılma biçimleriyle özellikle… Prova-Metehan Özcan ve Rest in Pieces – ARE ve Hakan Sorar.
- Daha çok opera dinledim. En çok Leyla Gencer’den Vivaldi imzali Beyazıt’ı. Bu operayı daha önceki yıllarda bilmiyordum.
- Kitap olarak en çok Vivet Kanetti’nin blogu ‘Bir Kadının Muhasebe Defteri’ndeki hikayelerine kaptırdım. Bahsettiği her neyse, mesela bir şarkı, onun linkini da paylaşması, hikâyeyi okurken şarkıyı dinlemek 2023 yılına dair aldığım büyük edebi hazlarımdan biriydi.
- Schopenhauer’ın Hegel’e inat onunla aynı saatlerde, aynı üniversitede ders vermesi ve boş bir sınıfa seslendiğini öğrendiğimden beri 2023 yılında en çok bu filozofa dair okudum.
- Onun dışında ısrarla Edip Cansever okuyup yıllardır hep yaptığım gibi Beatles, Michael Jackson ve Bob Dylan dinlemeyi 2023 yılında da sürdürdüm.
- Ama Spotify en çok Aretha Franklin dinledin diyor. Doğrudur. Üzüm üzüme bakarak asileşir.
Sanat yazarı ve küratör Sinan Eren Erk’in sevdiği 2023 sergileri:
1) John Craxton: Işığın Peşinde, Meşher
Sanatçı: John Craxton / Küratör: Ian Collins
Yolu İstanbul’dan geçen ve bana göre gerçek bir aylak (flâneur) olmayı başarmış bir sanatçı hakkında detaylı bir sergiydi. John Craxton: Işığın Peşinde Mekânın kullanımı, seçilen eserlerin yerleştirilmesi ve Craxton’ın sahne tasarımı, illüstrasyon gibi farklı alanlarda da yaptığı çalışmaları barındırması nedeniyle gezmekten keyif aldığım bir retrospektif oldu. Ayrıca sergiyle eş zamanlı olarak Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan “Hayatın Lütufları” adlı kitap da sergiyi daha iyi anlamak adına çok önemli bir kaynak oluşturdu.
2) Prova, Versus Art Project
Sanatçı: Metehan Özcan / Küratör: Merve Elveren
Metehan Özcan’ın sevdiği ve kendine yakın bulduğu diğer sanatçılarla birlikte sergi içinde oluşturdukları bir alanın, sergi süresince farklı eserlere ev sahipliği yapması güzel ve demokratik bir fikirdi. Metehan’ın bilgiyi ve sanatı bir tür açık kaynak prensibiyle yorumlaması, üretimlerinde kimi zaman yapay zekâdan destek alması ama sırtını tekniğe dayamadan, kendi söylemini yalın bir görsel estetikle izleyiciye sunması beni etkiledi.
Merve Elveren’in ise küratör olarak sergideki belirleyici değil ama dönüştürücü, okuyucu, dinleyici ve yardımcı tavrı, küratörün bir hikâye anlatıcısı olduğu kadar bir tercüman da olduğunu gösteriyordu.
3) Dostlar Arasında: Uzun Bir Hikâyeden Kesitler, Galerist
Sanatçılar: Hüseyin Bahri Alptekin, Can Altay, Thomas Büsch, Tunç Ali Çam, Grip-in (Ali Cindoruk, Eray Makal, Erhan Muratoğlu) Ayhan Hacıfazlıoğlu, Minna Henriksson, Staffan Jofjell, Şirin İskit, Emre Koyuncuoğlu, Michael Morris, Serkan Özkaya, Camila Rocha, Vahit Tuna, Nalan Yırtmaç / Küratör: Pelin Uran
Hüseyin Bahri Alptekin üzerine ortaya çıkışı uzun süreli dostluklara dayanan, kendi içinde kişisel birçok bağ kuran ve bunları bir kolektif çabayla, farklı sanatçıların üretimleri ekseninde bir araya getiren sergiyi gezmek, benim için sadece eserleriyle tanıdığım sanatçıyı yeniden tanımak adına bir fırsattı. Yakın dönemin önemli sanatçılarından olan ve kendine özgü, hatta sıra dışı bir karaktere sahip Alptekin’in ardından birçok kişinin bir araya gelebilmesi en az kendi eserleri kadar etkileyiciydi. Serginin küratörlüğünü üstlenen Pelin Uran’ın bu sergi için zaman harcadığı, ciddi bir arşiv taraması yaptığı ve sergiyi titizlikle kurguladığı anlaşılıyordu.
4) İki Güneş Altında, Odunpazarı Modern Müze
Sanatçılar: Abidin Dino, Ahmet Oran, Alpin Arda Bağcık, Aras Seddigh, Azade Köker, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Berkay Buğdan, Burcu Yağcıoğlu, Burhan Uygur, Ebru Uygun, Erdağ Aksel, Erol Akyavaş, Etel Adnan, Fatma Bucak, Ferruh Başağa, Fikret Muallâ, Gizem Akkoyunoğlu, Guido Casaretto, Haluk Akakçe, Hoca Ali Rıza, Hüsamettin Koçan, İlhan Koman, İnci Eviner, Kemal Önsoy, Ken Matsubara, Komet, Mehmet Güleryüz, Murat Akagündüz, Mübin Orhon, Nejad Melih Devrim, Nejat Satı, Nuri Abaç, Nuri İyem, Orhan Peker, Osman Dinç, Rasim Aksan, Sabri Berkel, Sadık Arı, Serhat Kiraz, Seyhun Topuz, Taner Ceylan, Tayfun Erdoğmuş, TUNCA, Yağız Özgen, Zoë Paul
Küratör: Aslı Seven
Eskişehir’de açılan Odunpazarı Modern Müze’de, müzenin kurucusu Erol Tabanca koleksiyonundan seçilen eserlerden oluşan sergi, küratörü Aslı Seven’in beni düşünmeye sevk eden sergi konseptiyle yılın önemli sergileri arasında yer aldı. Müzenin katlara yayılan sergileme alanını, mimariyle birlikte kurgulayan küratör, her katta ayrı bir tema üzerinden bir seçki oluşturmuş. Farklı dönemlerden farklı tekniklerle çalışan ve birbirinden farklı dünya görüşleri olan sanatçıları bir araya getiren serginin eserler arasında olduğu kadar katlar arasında da kurduğu diyalog, beni sergi konsepti hakkında yeniden düşünmeye itti.
5) Üç İç Denizin Ülkesi, Salt Beyoğlu
Sanatçı: Handan Börüteçene
Salt Beyoğlu’nun üç katına yayılan sergi Börüteçene’nin farklı dönemlerini iyi bir seçkiyle bir araya getirmiş. Salt’ta daha önce gördüğüm Gülsün Karamustafa ve İpek Duben sergilerinin yapısına benzer şekilde çok kapsamlı ve katmanlı sergi, bana göre sanatçının çağdaş sanatın tuzaklarından birine düşmeyen ve kendini efsaneleştirmeyen yalın üslubunu oldukça iyi yansıtıyor. Örneğin kayıp bazı eserlerin yerine onların “yer tutucularını” koymak veya sanatçıdan izin alınmadan restore edilen bir başka eseri saklamak yerine bu durumu açıklayan bir yazıyla sergiye dahil etmek önemli bir politik duruş. Elbette Börüteçene’nin Karamustafa ve Duben gibi feminizmle olan doğal ama dominantlıktan uzak bağının da sergide yer alması, Türkiye’deki toplumsal cinsiyet meselelerinin yakın geçmişini okumak adına önemli bir gösterge niteliğinde.
*Listeyi hazırlarken küratörlüğünü üstlendiğim ya da metnini yazdığım veya kataloğuna katkıda bulunduğum sergilere, onlara tarafsız yaklaşmam mümkün olmayacağı için yer vermedim. Listede seçkinin başlığına uygun olarak kronolojik olarak sıralanmış, sadece 2023 yılında açılan ve gezebildiğim sergiler yer alıyor.
Moda tasarımcısı Hatice Gökçe’ye göre 2023’ün unutulmazları:
- Dokuma, örme gibi tekstil ve moda materyallerine artık püskürtme yöntemiyle uygulanan vücutta sertleşen yeni bir materyalin girmesi Coperni Defilesinde Bella Hadid’le mümkün oldu. Modelin çıplak vücuduna püskürtülen sprey şeklindeki patentli teknoloji ürünü malzeme, gözlerimizin önünde sertleşerek kumaşa dönüştü. Tekstil teknolojilerinin yakın gelecekteki bürüneceği hali anlamak açısından çarpıcı bir sunum oldu.
- 2025’te gerçekleşmesi planlanan ay yolculuğunda astronotların Prada giyecek olmaları köklü bir modaevinin işin içinde olması açısından önemli. Ama bir taraftan soru işaretlerini de beraberinde getiriyor. Orada daha bağımsız tasarımcıların fikirlerini görmek enteresan olabilir diye de düşünmeden edemiyor insan.
- Hugo Boss’un defilesinde robot Sophia’nın misafirleri karşılaması ve showu izlemek üzere önde oturması. Defilede yürüyebilseydi daha başka bir etkisi olabilirdi elbette. Sofia’nın model olarak podyumda yürümesi de başka bir markaya nasip olacak sanırım. Bu arada defilenin ismi Techtopia.
Fotoğraf sanatçısı Murat Germen’e göre yılın imgeleri:
“Tüm dünyanın tepkisine karşı İsrail’in Gazze’de gerçekleştirdiği sivil katliamı resmeden herhangi bir haber fotoğrafı kombinasyonu bence yılın en önemli imgeleridir.”
Sanat tarihçisi ve eleştirmen Fırat Arapoğlu’nun 2023 keşifleri:
- Heykeltıraş Onur Fırat Fen sergisi Çağla Cabaaoğlu Galeri’de devam ediyor.
- 2022’den bu yana birlikte çalıştığım dijital sanatçılar Ahmet Rüstem Ekici ve Hakan Sorar sergileri Bilsart’ta devam ediyor.
- Birbirimizi ismen bilsek de ilk kez bir projede birlikte yer alarak sergisi üzerine yazı yazdığım Halit Demirel de 2023’ün benim için mutluluk verici keşiflerinden birisi oldu.
- Müzikal anlamda tam bir old school olduğum söylenebilir. Bu yıl için en büyük keşfim Mammoth WVH oldu. Eddie Van Halen’in oğlu Wolfgang Van Halen tarafından kurulan rock grubu gerçekten iddialı.
- Edebiyatta ise Doğu Avrupa yakın tarihi üzerinden anlatısını inşa eden Georgi Gospodinov’un romanları bu yılımı zenginleştirenler arasında.
Ressam Şevket Sönmez’i 2023’te en çok heyecanlandıranlar:
- Tarsus Fındık Lahmacunu
- Paris Tour de France Bisiklet Finali
- Soolking, Guerilla şarkısı
- Hamiyet
- Elmadağ’da Surp Agop Polikliniği Tavanları
- Philip Vormwald’in yeni işleri
Sanatatak ekibinden Can Memiş için dikkatini çeken yılın art-aktivist eylemleri:
- New York Menkul Kıymetler Borsası önünde bir araya gelen bir grup sanatçının 20 bin kağıt gelinciği bina önüne bırakarak İsrail’in Filistin işgalini protestosu.
- Kürtçe şarkı söyleyen sokak müzisyenlerinin yasaklanması üzerine İstiklal Caddesi’ndeki Fransız Kültür Merkezi önünde bir araya gelip yasak kararını Kürtçe şarkılarla protestosu.
- Dünyanın pek çok yerindeki galeri ve müzelerin Filistin’deki işgale karşı kültür kurumlarının sessizliklerinin boykot edilmesi. İngiltere’de Arnolfini International Centre for Contemporary Arts, Tate Modern; New York’ta Brooklyn Museum, The American Museum of Natural History, Guggenheim Museum’da yapılanlar mesela.
- Banksy’nin Londra sokaklarındaki savaş karşıtı işi.
- Drag performanslarının ABD’nin Güney Carolina, Teksas, Florida, Alabama, Tennessee gibi eyaletlerinde yasaklanmasını ve hapis cezası yaptırımlarını öngören yasalara karşı kuir sanatçılar ve performans sanatçıları tarafından “drag is art” başlığıyla yapılan drag protestolar.
- Muğla’daki Akbelen Ormanı’nda kömür madeni sahası için binlerce ağacın katledilmesine engel olmak isteyen köylülerin direnişine sanatçıların da ses verip büyük bir buluşma ile bir araya gelmesi.