…Bienalin en büyük zaafı makul hatta neredeyse minik bir bienal olması kesinlikle değil. İçinde yer aldığı İstanbul Resim ve Heykel müzesiyle nice sanat tarihsel ve tarihsel ilişkiler kurma şansını ıskalamış olması…
16. İstanbul Bienali her ne kadar konusu itibariyle ‘çevreci sanat bienali’ olarak anılmak istemese de tarihinin ilk aspest şüphesiyle mevcut mekanı tersaneden vazgeçerek çevre konusunda endişeli bienali oldu.
Bienal, İstanbul Resim Heykel Müzesi, Büyükada ve Pera Müzesi’nde yer alarak yine tarihinin en ‘gezmesi kolay bienali’ olma ünvanını hak ediyor.
Bienalin en büyük zaafı makul hatta neredeyse minik bir bienal olması kesinlikle değil. İçinde yer aldığı İstanbul Resim ve Heykel müzesiyle nice sanat tarihsel ve tarihsel ilişkiler kurma şansını ıskalamış olması.
Bienalin en büyük zaafı, Türkiye sanat tarihinden saplantılı bir şekilde mandaları resmeden Edip Hakkı Köseoğlu, deniz kestaneleriyle Melike Kurtiç Abasıyanık, kinetik deniz canlıları heykelleri gerçekleştirmiş, ilk insan Lucy, nesli tükenmiş kaplumbağa George heykelleriyle daima doğa ve kültür ayrımını reddetmiş onca post kültürel yaratığın yaratıcısı Ömer Uluç, Boğaz’ın sularını ifşada kusursuz Hikmet Onat gibi pek çok Türkiye sanat tarihinden ismi, yarattığı post kültürel zihinsel haritaya davet etme böylelikle eleştirdiği kolonyalist tutumu, asıl kendisinin yeni bir çoklu tarih kurgusuyla kırma hamlesini kaçırmış olması görünüyor.
Antroposen: İnsanın gezegene yaptıkları… Karbon döngüsünden nitrojen döngüsüne insanın gezegende yarattığı etki. Başta iklim değişikliği… 16. İstanbul Bienali küratörü Nicolas Bourriaud’a göre Yedinci Kıta, Türkiye’nin beş katı büyüklüğündeki 7 ton plastik atık, Antroposen olarak anılan yeni jeolojik çağın simgesi.
Anzo: Tecrit başlıklı resim serisiyle, 16. İstanbul Bienali’ndeki nadide tarihsel perspektife sahip sanatçılardan. 1968 ruhunu sergiye taşıyan İspanyol sanatçı, Jose Iranzo Almonacid.
Balasasau Ailesi: En Man Chang’ın Temelsiz Toprak işi için işbirliği yaptığı tahta plaka, tabela ve diğer şehirde bulunmuş nesnelerden yapılan evlerde yaşarken yer yönetim tarafından varlıkları yasadışı ilan edilen aile.
Bartın: Mariechen Danz’ın yerleştirmesi için kullandığı 2445 adet tuğlanın üretildiği ilimiz.
Mariechen Danz, Beden Tuğlaları
Bioakustik: Bir geminin pervanesi suyun içinden geçerken her bir bıçağın kenarı boyunca düşük basınçlı alanlar oluşur. Bu düşük basınçlı alanlar daha sonra patlayan boyluk kabarcıkları üretir. Tüm bu çökmekte olan kabarcıklardan ortaya çıkan doğayı tahrip edici gürültü. Yabanıl Atlas kolektifinin yerleştirmesinde bu sesi dinlemek mümkün. (Bakınız Yabanıl Atlas Kolektifi.)
Bilezik alma: Hale Tenger’in Büyükada Taş Mektep’te yer alan yerleştirmesi için ilham aldığı botanic tekniği. Bu tekniğe göre ağaçların meyvelerinin büyümesi hızlansın diye bir dalın veya gövdenin üzerindeki kabuğun halka şeklinde soyulup çıkarılması.
Caspar David Friedrich: Deniz Aktaş’ın İstanbul Resim ve Heykel müzesinde atıfta bulunduğu ressam. Friedrich’in Umudun Enkazı resmi, Aktaş’ın Umudun Yıkıntıları serisinin ilham kaynağı.
Detroit Akiği: Yakın zamanlarda keşfedilmiş doğal yapay karması madde. Fordit olarak da bilinen katılaşarak taşa dönüşmüş ilk bakışta doğal izlenimi veren jeolojik katmanlara sahip otomobil boyası kalıntıları. (Bakınız Post Fordit.)
Doğunun Vaatleri: Sanatçı Piotr Uklanski’nin içinde yer aldığı Pera Müzesi ve koleksiyonuyla nice tarihsel ve güncel ilişkisel estetikler üretmede kusur etmeyen resim serisi.
Donald Trump: Bu yıl gerçekleşen 58.Venedik Bienali‘ndeki yerleştirmesinde bizi post natürel bir ortama davet eden, Tayland’daki mağaradan kurtulan çocukların görüntüleriyle babaannesinin şahsi görüntülerini birlikte sunan filmci Korakrit Arunanondchai’nin Tayland kralının ölümüyle birlikte andığı.
Donna Haraway: Doğa ve kültürün hemhalinden bahsedip doğa ve kültür karşıtlığını geçmiş bir anlayış olarak değerlendiren Nicolas Bourriaud’nun asla referans vermediği ama sanatçı Ursula Mayer’in videosunu adadığı Cyborg Manifesto yazarı kadın filozof.
Ernst Haeckel: Anzo ile birlikte 16. İstanbul Bienali’nin ender tarihsel perpektife sahip 19. yüzyılda yaşamış bilim insanı ve sanatçı. Hayvanlar ve bitkilerin yaşamları hakkında grafik çalışmalarıyla Pera Müzesi’nde yer alan Haeckel’in detaylı renkli çizimleri bilim ve sanatın birbirini dışlamayıp kucakladığı ilginç ve zamansız örnekler.
Estampa Popular: Anti faşist, Franko karşıtı eylemleriyle tanınan Ortega yanlısı sanat grubu.( Bknz. Anzo)
Feral Atlas Collective: Bakınız Yabanıl Atlas Kolektifi.
Graphein: Yedinci Kıta’nın özelliklerinden sadece biri. Bir diğeri Yunanca kökeni her şey anlamına gelen Holos. Yedinci Kıta, ne ekolojik sanatı savunan bir manifesto ne de sanatçılarla antropologların pratikleri arasında yapılan bir mukayese. Dünyaya, insanın dünyaya yaptıklarına bakabileceğimiz bir harita.
Köşe Projeksiyonu: 16. İstanbul Bienali’nin en şakacı, ironi dolu yerleştirmesi. Tahranlı sanatçı Tala Madani’nin tuvalini başlı başına bir yansıtma ve aydınlatma mekanı olarak kusursuz bir ironiyle kurgulaması takdire şayan.
Tala Madani, Köşe Projeksiyonu
Kristof Kolomb: Nicolas Bourriaud’ya göre yeni çağın sanatçısı. Ne göç etmek ne de fethetmek isteyen bir Kristof Kolomb.
Llhuros: Norman Daly’nin Pera Müzesi’ndeki yerleştirmesinde kuruluş, ilerleme ve çöküşünü
belgelediği kurmaca bir uygarlık.
Mandalar: Ozan Atalan’ın 16. İstanbul Bienali’ne katıldığı işin konusu. Monokrom’da İstanbul’un içindeki manda yaşam alanlarının yok olmasını konu eden Atalan, üçüncü köprünün inşa edilmesiyle ölen bir mandanın iskeletini sergiliyor. Atalan’ın İstanbul Resim Heykel Müzesi’ndeki yerleştirmesi ister istemez saplantılı bir biçimde modernist tutumunun yanısıra Mandaları konu etmiş ressam Edip Hakkı Köseoğlu’nu çağırıyor.
Onamatopoeia: Sanatçı Charles Avery’nin kurmaca adası. Adanın en büyük sakinleri yılan balıkları, deniz kestaneleri…
O Peixe: Dokunaklılıkla tekinsizlik arasında salınan balık anlamına gelen bienalin en ilginç işinin adı. Kuzey Brezilyalı sanatçı Jonathas de Andrade’nin kurmaca filmi. Aslında olmayan bir ritüeli uygulayan balıkçıların kucaklarına aldıkları balıkla geçirdikleri dakikalar, 16. İstanbul Bienali’nin post kültürel bir ilişkisel antropoloji vaadini yerine getirdiği ender işlerin başında geliyor.
Post Fordit: Polonyalı sanatçı Agnieszka Kurant’ın heykeli. Bakınız Detroit Akiği.
Sevda Ferdağ: Phillip Zach’ın bienaldeki kurgusunda Los Angeles’da Uzay Yolu filmi için üretilen yapay Bronson mağarasıyla birlikte yer verdiği Yarımburgaz mağarasında çekilen Yeşilcam filminin kadın kahramanı.
Sun Ra Arkestra: Radcliffe Bailey’in yerleştirmesindeki radyoda çalan şarkının sanatçısı. Mehmet Uluğ’un öncülüğünde konseri için İstiklal caddesinin trafiğe kapatıldığı, kamyon üstende Taksim- Tünel arasında gidip geldiği şahane bir fotoğrafla belgelenen.
Thunder Bay: Bir süre önce bazı gençlerin kaybolup nehirde boğuldukları ortaya çıkan Kanada Ontario’daki bölge. Sanatçı Rebecca Belmore’un alüminyum bir kanodan heykel aracılığıyla için ağıt yaktığı.
Turner: Dora Budor’un İstanbul seslerini kaydederek birer frekansa dönüştürdüğü bu frekansların toz ve pigment boyaları harekete geçirerek taklit ettiği ünlü İngiliz manzara ressamı. Budor’a göre J.M. Turner ilk ekolojik ressamı çağın.
Dora Budor, Köken serisi
Venüs: Marguerite Humeau’nın atıfta Vecd Anları serisinden heykeliyle atıfta bulunduğu.
Yabanıl Atlas Kolektifi: Antroposenin süreçlerine yönelik disiplinler arası ve ötesi bir bakış açısı geliştiren kolektif. Bakınız antroposen ve bioakustik.
Yedinci Kıta: 7 ton plastik atık olmanın yanısıra Batı’ya özgü geleneksel doğa ve kültür ayrımının dışlandığı bir düşünce biçimi. Hem taşlar hem bitkiler, hem arkeolojik buluntular, kalıntılar…
Kaynak: Hürriyet