Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, 10 Kasım 1938 Perşembe günü saat 09:05’te Dolmabahçe Sarayı’nda hayata gözlerini yumdu. Onun ölümü Türkiye’yi yasa boğduğu gibi bütün dünyada da geniş bir yankı uyandırdı. Dünya büyük liderlerinden birini kaybetmişti. Atatürk’ün Türk bayrağına sarılı tabutu 16 Kasım’da Dolmabahçe Sarayı’nın büyük tören salonunda katafalk üzerine konuldu. Üç gün üç gece İstanbul halkı önünden saygı geçişi yaptı.
Cenazesine Almanya, Belçika, Bulgaristan, Çin, Danimarka, Mısır, İspanya, Amerika, Finlandiya, Fransa, İngiltere, Yunanistan, Macaristan, Irak, İran, İtalya, Japonya, Norveç, Hollanda, Polonya, İsveç, İsviçre, Sovyetler Birliği vb. gibi dünyanın dört bir yanından dünya liderleri katıldı. Cenaze namazı 19 Kasım sabahı Prof. Şerafeddin Yaltkaya tarafından kıldırıldı. Aynı gün saat 08:30’da tabut, sarayın dış kapısı önündeki top arabasına konularak törenle Sarayburnu’na getirildi; Zafer Torpidosu’na alınarak Moda açıklarında duran Yavuz Zırhlısı’na nakledildi. Saat 14:00’te İstanbul’dan ayrılan zırhlı saat 18:30’da İzmit’e vardı. Gece özel bir trenle Ankara’ya gönderilen cenaze, 20 Kasım günü saat 10:00’da Ankara İstasyonu’nda Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından karşılandı. Atatürk’ün top arabasına konulan naaşı törenle TBMM’ye getirilerek katafalka konuldu.
O 10 günün özeti
Foto muhabirleri İstanbul, İzmit ve Ankara’da yaşanan bu tarihi anları belgelediler. Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan, Cengiz Kahraman’ın hazırladığı 10 Kasım Yas Günü kitabı, Yapı Kredi Bankası Tarihi Arşivi, Selahattin Giz Koleksiyonu’ndan seçilen fotoğraflar, o günün gazetelerinden yapılan alıntılarla 10-20 Kasım arasındaki tarihi günleri yeniden yaşatıyor. Kitapta ayrıca Atatürk’e yapılan cenaze törenine ait esas program da bulunuyor.
“Atatürk Ankara’nın kucağında. Ey büyük Türk milleti! Atatürk’ün eserlerine, layık oldukları mevkii vermekte devam ettiğin müddetçe emin ol ki O daima senin aranda yaşayacaktır.”
Cumhuriyet Gazetesi, 21 Kasım 1938
